پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایشهورن
برگردان
طبقه بندی جنبه های ارزشداوری
۱
· حداقل باید در رابطه با مفهوم «ارزشداوری» میان سه جنبه زیر فرق گذاشت:
الف
· جنبه حکمی.
ب
· جنبه هنجاری.
پ
· جنبه قانونی (شرعی)
جنبه حکمی ارزشداوری
۱
· قضاوت (داوری) می تواند «ایکس (به لحاظ اخلاقی) خوب است» را به مثابه یک تبیین زبانی تلقی کند که فرم یک عبارت حکمی (جمله ای) به خود گرفته است.
۲
· اکنون احتمال آن می رود که بتوان آن را به مثابه حکمی حقیقی و یا باطل تفسیر کرد.
۳
· یعنی «ایکس (به لحاظ اخلاقی) خوب است» یا با اتکاء بر تعریفی دقیق از «خوب»، به مثابه یک کیفیت اجتماعی در باره چند و چون شیوه رفتار معینی فرمولبندی شده است و یا با اتکاء بر چند و چون های معینی از شیوه های رفتار در باره محتوای فکری «خوب»، تحت شرایط اجتماعی معینی.
۴
· چنین تفسیر ممکنه ای از عبارت «ایکس (به لحاظ اخلاقی) خوب است» ـ اما ـ آن را به عبارتی بدل می سازد که به لحاظ ارزش کاملا خنثی و بیطرف است، ربطی به ارزشداوری ندارد، یعنی فاقد گشتاور تصدیق، تأیید، آماجگذاری و تصمیمگیری است.
۵
· بی تردید نمی توان چنین حکمی را همزمان و از نقطه نظر واحد به مثابه یک حک حقیقی و یا باطل تلقی کرد و برای ارزشگذاری به خدمت گرفت.
۶
· از این رو، اصطلاح «ارزشداوری» ـ اگر «داوری» با «حکم» یکسان تلقی شود ـ تناقضی را در بطن خود نهفته است.
جنبه هنجاری ارزشداوری
۱
· معنی اخلاقی خاص عبارت «ایکس خوب است» می تواند در سطح فونکسیون های زبانی پراگماتیکی قرار داشته باشد.
· مراجعه کنید به پراگماتیک.
۲
· عبارت یاد شده ـ در این معنی ـ مشخصه ایده ای شیوه رفتار معینی را تبیین می کند و یا نسبت به بقیه برجسته می کند و بدین طریق پیشه کردن شیوه رفتار معینی را برای عموم واجب می شمرد.
۳
· به واسطه این عبارت از انسان ها خواسته می شود که موضعگیری و رفتار مشابهی با «ایکس خوب است» را اتخاذ کنند.
۴
· بدین طریق، «الزامی» (یک الزام)، هنجاربندی اخلاقی ئی تبیین می یابد.
· مراجعه کنید به هنجار.
۵
· محتوای اصلی معنی مبتنی بر ارزشداوری عبارت «ایکس خوب است» از این قرار است.
۶
· اطلاعات حاصله از مورد شماره (۱) برای این چنین عبارتی در رابطه با فونکسیون اخلاقی اش، اکنون می تواند به مثابه پایه اطلاعاتی، وسیله کمکی اطلاعاتی، ماده خام و یا لازم و ملزوم یکدیگر تلقی شوند.
جنبه قانونی (شرعی) ارزشداوری
۱
· کدگذاری کردن هنجارهای اخلاقی با استفاده از عبارات زبانی از نوع فوق الذکر که فرم جملات حکمی دارند، فونکسیون اجتماعی مهمی را جامه عمل می پوشاند.
۲
· این به تضمین ایدئولوژیکی مقررات هنجارین و به تشکیل نظر همگانی واحد در مورد آنها خدمت می کند و سطح مشروعیت و قانونیت آنها را بالا می برد.
۳
· فرم ماقبل توصیفی فونکسیون هر الزام اخلاقی به مثابه فرم وجودی ئی جلوه می کند که به شکلی بی چون و چرا فرمولبندی شده است.
۴
· آنگاه اعتبارمندی هنجارهای اخلاقی تقویت می شود.
· آن سان که آنها به صورت چیزی لغوناپذیر، طبیعی، بی چون و چرا و مبتنی بر خرد در می آیند.
۵
· اصطلاح «ارزشداوری» در معنای ایدئولوژیکی ـ پسیکولوژیکی ـ اجتماعی به مثابه «داوری»، اینجا و به طور کلی در منطق مدرن، نه به مثابه حکم، بلکه به عنوان اکت (عمل) پسیکولوژیکی ادعا درک می شود.
۶
· تقویت و تضمین اعتبارمندی یاد شده هنجارهای اخلاقی می تواند ـ اگر به صورت نظر همگانی در آید ـ برای پیشرفت اجتماعی و ایدئولوژیکی و برای آزادسازی توان های خلاق روحی افراد جامعه از اهمیت بزرگی برخوردار باشد.
۷
· البته پیش شرط آن سیستمی از هنجارهای اخلاقی است که خادم پیشرفت اجتماعی باشد، آن سان که با اخلاق انقلابی طبقه کارگر و جامعه سوسیالیستی نمایندگی می شود.
۸
· یکی از وظایف کار ایدئولوژیکی بالاخص، عبارت است از تقویت تشکیل نظر سوسیالیستی همگانی با استفاده از هنجارهای اخلاقی کار و همبود سوسیالیستی.
۹
· اما در سیستم ارتجاعی اخلاق ـ مثلا اخلاق کاپیتالیستی ـ این مؤثریت داوری اخلاقی تأثیر معکوس به جا می گذارد.
۱۰
· آنگاه همین اخلاق به مثابه نظام تقدیس یافته تجلی می کند و مبارزه به خاطر پیشرفت به مثابه چیزی غیر طبیعی، تبهکارانه و شرارت آمیز نمودار می گردد.
۱۱
· مسئله ارزشداوری، بدین طریق به مثابه مسئله مهم مبارزه طبقاتی ایدئولوژیکی در می آید.
۱۲
· جنبه های مختلف این مسئله نباید با یکدیگر عوضی گرفته شوند.
۱۳
· چند معنامندی اصطلاح «ارزشداوری» چنین عوضی گرفتن ها را به آسانی امکان پذیر می سازد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر