۱۴۰۴ تیر ۲۲, یکشنبه

گشتی در گلشن راز (اثری از شیخ محمود شبستری) (۹)

 

عکس جلد کتاب گلشن راز   

شیخ محمود شبستری

( ۶۸۷ ق ـ )

گلشن راز 

گشتی

از

شین میم شین

 
۱

چه شک داری در آن، کاین چون خیال است

که با وحدت دویی عین محال است.

معنی تحت اللفظی:

اگر شک داشته باشی در اینکه دوئالیسم در مونیسم خیالی بیش نیست و محال است،

(یعنی دوئآلیسم با مونیسم ناسازگار است)

باید بگویم:

عدم مانند هستی بود یکتا

همه کثرت ز نسبت گشت پیدا

معنی تحت اللفظی:

نیستی هم بسان هستی واحد بود.

کثرت از نسبت پدید آمده است.

 

شیخ 
در بیت اول شعر
 مونیسم (وحدت) را با دوئالیسم (ثنویت، دوئی)
ناسازگار می داند.
بعد
برای اثبات صحت نظر خود عدم و وجود را واحد جا می زند.
منظور شیخ از وجود، خدا (حق) است.
شیخ
عملا
به دوئالیسم عدم و وجود (نیستی و هستی) در ازل تمکین می ورزد.
اگرچه
سودای اثبات وحدانیت خدا (حق) را در سر دارد.

کثرت
به نظر شیخ
در نتیجه نسبت بین هستی و نیستی  پدید آمده است.
شیخ
اینجا
عملا
دیالک تیک وحدت و کثرت را تبیین می دارد، بدون اینکه بداند که چه می کند.

«پلورالیسم»
(کثرت گرایی)
 
  نامی است برای گروهی از جهان بینی های ایدئالیستی که منکر وحدت جهان اند و به جای آن کثرت را به مثابه تعین اساسی واقعیت عینی مطرح می سازند.
    در پلورالیسم، 
 دیالک تیک وحدت و کثرت   تخریب می شود، وحدت دور انداخته می شود و کثرت  مطلق می گردد.
       و یا دیالک تیک وحدت و کثرت به شکل دوئالیسم هیچ و همه چیز بسط و تعمیم داده می شود.

·        پلورالیسم این کثرت را به مثابه کثرت و یا تعدد ماهیت ها و یا لایه های وجودی مستقل فاقد پیوند درونی و فاقد قوانین و قانونمندی های فراگیر می داند.

وحدت

۱

·      وحدت به تعریف دقیقتری از پیوند عمومی چیزها، سیستم ها، روندها و غیره واقعیت عینی اطلاق می شود.

 

۲

·      در ماتریالیسم دیالک تیکی وحدت به طور  کلی به معنی پیوند و اشتراط (مشروطیت) متقابل کثرت و تنوع  واقعیت عینی به کار می رود که دلیل نهائی اش در مادیت جهان نهفته است.

 

۳

·      وحدت مادی جهان 

 عبارت است از فرم ساختاری، فرم حرکتی و یا فرم توسعه ماده. 

 

۴

·      ماتریالیسم دیالک تیکی با این درک خود، موضع  مونیسم  ماتریالیستی قاطع اتخاذ می کند.

 

۵

·      وحدت واقعیت عینی 

هرگز به معنی  خودمانندی عاری از تفاوت و حرکت نیست.

·      وحدت واقعیت عینی 

همواره وحدتی تضادمند است، 

که در عین حال کثرت و تنوع را هم پیش شرط خود قرار می دهد و هم شامل می شود.

 

۶

·      هر چیز، سیستم و غیره عبارت از وحدت گشتاورها و گرایشات متفاوت و متضاد است، با یک تعین کیفی نسبت به چیزها، سیستم ها و غیره دیگر.  

 

۷

·      وحدت در کثرت وجود دارد و کثرت در وحدت.

 

۸

·      «وحدت و کثرت مفاهیم جدائی ناپذیر و نافذ در یکدیگرند.

·      کثرت همان قدر در وحدت وجود دارد که وحدت در کثرت.»

·      (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۰، ص ۵۲۴)

 

۹

 

·      در رابطه وحدت و کثرت، 

جنبه کمی وحدت به مثابه  وحدت کثرت ها عمده می شود.

 

۱۰

 

·      در رابطه وحدت و تنوع، 

جنبه کیفی وحدت به مثابه  وحدت فرم های ساختاری، فرم های حرکتی و فرم های توسعه کیفیتا متفاوت ماده عمده می شود.

 

۱۱

·      وحدت را نباید با هویت یکسان تلقی کرد.

 

۱۲

·      وحدت به مثابه وحدت چیزها، سیستم ها و روندهای متفاوت و متضاد فرق اصولی با هویت مجرد دارد و تنها به مثابه  هویت مشخص می تواند امکان پذیر باشد.

 

·      مراجعه کنید به وحدت و «مبارزه» اضداد، وحدت مادی جهان، تنوع، کثرت.

 

وحدت مادی جهان

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4687

 

پایان


وحدت و «مبارزه» اضداد

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4724


تنوع

 

۱

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/13485

 

۲

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/13490

 

ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر