خود آموز خود اندیشی (۸۷۷)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست و دوم

بخش دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

 

۱

بد اندیش را جاه و فرصت مده

عدو در چه و دیو در شیشه، به

معنی تحت اللفظی:

به افراد بداندیش مقام و حتی فرصت ندهید.

دشمن را بهتر است که در چاه اندازید و دیو را در شیشه.

 

سعدی

 در این بیت شعر،

از پادشاه می خواهد که جاه و فرصت به بداندیش ندهد، دشمن را در چاه و دیو را در شیشه حبس کند.

 

حکم «بداندیش را جاه و فرصت مده»،

 حکم جالبی است، ولی یک اشکال کوچک دارد.

 

سعدی باید فوت و فنی را یاد خداوندان روی زمین بدهد، تا بتوانند کیفیت طرز تفکر انسانها را کشف کنند.

سلاطین ابلهی که خود همه چیز دارند، جز مغز اندیشنده در کدوی کله،

 اکنون باید بد اندیشان را از نیک اندیشان تمیز دهند و مانع آن شوند که آنها جاه و فرصت بیابند:

کشف بداندیش، همان و قتل بیدرنگ او، همان.

 

این بهانه بسیارخوبی است برای خودکامگان.

نه دلیل می خواهد و نه مدرک،

فقط باید بداندیشی طرف کشف شود.

بعد از کشف بداندیش و رفع خطر آن، باید عدو و دیو را پیدا کرد و به چاه و شیشه انداخت.

 

ادامه دارد.