شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۴۸ ـ ۴۹)
بخش چهارم
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
دلاور که باری تهور نمود
بباید به مقدارش اندر فزود
که بار دگر دل نهد در هلاک
ندارد ز پیکار یأجوج باک
معنی تحت اللفظی:
اگر جنگجوی بی باک، تهور به خرج دهد، باید به حقوقش و رتبه و مقامش و امثالش
افزوده شود
(درجه نظامی دریافت کند)
تا
تشویق شود و در جنگ با یأجوج تن به مرگ در دهد.
سؤال
مفهوم «مقدار» خود دیالک تیک کمیت و (۱) است.
جواب
مفهوم «مقدار» خود دیالک تیک کمیت و کیفیت است:
مقدار
به معنی کمی آن، با مفهوم «تعداد» مترادف است
و
مقدار
به معنی کیفی آن،
با مفاهیم «مقام»، درجه و «رتبه نظامی».
سؤال
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک استثناء و (۲) را به شکل دیالک تیک دلاور و (۳) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک استثناء و قاعده را به شکل دیالک تیک دلاور و سربازان عادی بسط و تعمیم می دهد:
رزمنده متهور (استثناء) باید برای بقیه سربازان، درجه داران و افسران سرمشق قرار گیرد، تا تهور و بی باکی رفته رفته از استثناء به قاعده بدل شود و لشکری از رزمندگان متهور پدید آید و نتیجتا تعداد رزمندگان متهور افزایش یابد.
سؤال
در تئوری تبدیل استثناء به قاعده، دیالک تیک دیگری در نظر گرفته می شود و آن دیالک تیک ضرورت و (۴) است.
جواب
در تئوری تبدیل استثناء به قاعده، دیالک تیک دیگری در نظر گرفته می شود و آن دیالک تیک ضرورت و تصادف است.
تهور یک پدیده تصادفی است.
با
تشویق مادی و فکری فرد متهور،
با
ارتقای مقام، درجه و رتبه رزمنده متهور استثنائی،
با
دادن مسئولیت بیشتر به او،
با
سرمشق و نمونه قرار دادن او،
تصادف رفته رفته به درجه ضرورت ارتقاء می یابد
و
تهور
در روحیه او و افراد دیگر
تثبیت می شود.
چنین تهوری را پیامبر اسلام با اتکاء به ایمان به خدا در اعراب به وجود آورد
و
به قول فردوسی
از «اعراب شیر شتر و سوسمار خور»
لشکری پدید آورد، که نه تنها «تاج کیانی را آرزو» کرد، بلکه تصاحب و تسخیر کرد.
سؤال
آنچه در در بیت دوم نمی تواند نادیده گرفته شود، (۵) سعدی است.
جواب
آنچه در در بیت دوم نمی تواند نادیده گرفته شود، پراگماتیسم سعدی است:
«که بار دگر دل نهد در هلاک.»
سؤال
دیالک تیک وسیله و (۶)، با شیر مادر در روان سعدی روان شده است و نمی تواند حتی یک لحظه فراموشش کند.
جواب
دیالک تیک وسیله و هدف، با شیر مادر در روان سعدی روان شده است و نمی تواند حتی یک لحظه فراموشش کند.
برای سعدی همه چیز آلت دست و وسیله ای است، برای حفظ و تحکیم نظام اجتماعی فئودالی (هدف الاهداف).
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر