شین میم شین
نه اندیشه مادرزاد وجود دارد
و
نه اندیشیدن مادرزادی.
اندیشیدن
را
باید مثل هرعلم،
در روندی دشوار فراگرفت.
شیخ سعدی
(۱۱۸۴ ـ ۱۲۸۳ و یا ۱۲۹۱)
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص ۱۱ ـ ۱۵)
۱
چو نرمی کنی، خصم گردد دلیر
و گر خشم گیری، شوند از تو سیر
معنی
تحت اللفظی:
اگر
فقط
ملاطفت
به خرج دهی،
دشمن
گستاخ و رودار می گردد
و
اگر
فقط
سخت بگیری
یاران و اطرافیانت از تو
سیر می شوند.
سؤال
سعدی
در
این بیت
شعر،
برای تعیین طرز مطلوب رفتار شبان (پادشاه)،
دیالک تیک ب و امید
را
به
شکل دیالک تیک م و قهر بسط
می دهد
و
از
نحوه
برخورد یکنواخت
منع می کند.
جواب
سعدی
در
این بیت
شعر،
برای تعیین طرز مطلوب رفتار شبان (پادشاه)،
دیالک تیک بیم و امید
را
به
شکل دیالک تیک مهر و قهر بسط می دهد
و
از
نحوه
برخورد یکنواخت
منع می کند.
۲
چو نرمی کنی، خصم گردد دلیر
و گر خشم گیری، شوند از تو سیر
سعدی
رفتار دیالک تیکی
را
به
عالی ترین نماینده طبقه
حاکمه
توصیه می کند.
سعدی
به
تجربه و تفکر مبتنی بر
تجربه و منتج از تجربه
به
دیالک تیک
رسیده است.
می توان
بی کم ترین تردید
گفت:
دیالک تیک
همیشه
دست در دست
با
خرد
می رود
و
خرد
همیشه
با
دیالک تیک
می افتد و برمی خیزد.
۳
چو نرمی کنی، خصم گردد دلیر
و گر خشم گیری، شوند از تو سیر
سعدی
با
شبان
(پادشاه)
چنان برخورد می کند
که
ماتریالیست های فرانسه در قرن ۱۸
با
انسان
به طور کلی
رفتار می کردند.
سعدی
شبان (پادشاه)
را
با
ماشین
عوضی می گیرد
و
مرتب
پیچ و
مهره هایش
را
سفت و شل
می کند.
انسانی
که
سعدی
از
شبان
می سازد،
در بهترین حالت
موجودی خواهد بود
که
مثل هنرپیشه ای
مرتب
نقش عوض می کند
و
در
عین حال
خود
را
و
جامعه خود
را
به
قهقرا
سوق می دهد.
سعدی
شبان
را
طبیعیت و انسانیت زدائی
می کند.
انسان باید بطور طبیعی زندگی کند،
خوداندیشی بیاموزد
و
در
شرایط
متفاوت
بنا بر
مصالح فردی و جمعی
رفتار متفاوت بکند.
انسان
باید
در
دیالک تیک غریزه و عقل،
رفته رفته
بر
قطب عقل
بیفزاید
و
غرایز طبیعی خود
را
تحت کنترل و هدایت هر چه بیشتر عقل
قرار دهد.
مهر و قهر
نیز
جزو غرایز طبیعی اند.
پادشاه ناتوان از خوداندیشی و محروم از چراغ عقل،
موجودی متلون المزاج می شود
که
به
سلامی
گردن
می زند
و
به
دشنامی
خلعت می بخشد.
(سعدی)
پایان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر