مونیسم (یکتاگرایی، باور به وحدانیت) (۱)

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین   

   

 ۱

·      مونیسم (یکتاگرائی) در واقع به آموزش وحدت اطلاق می شود.

۲

·      ضد مونیسم را دوئالیسم (ثنویت، دوگرائی) تشکیل می دهد.

۳

·      مونیسم عنوانی است برای طبقه ای از جهان بینی ها که به وحدت جهان باور دارند.

۴

·      عنوان «مونیسم»، همانند عنوان دوئالیسم و پلورالیسم (چندیت، چندگرائی) شاخص جریانات اصلی فلسفی نیستند.

·      بلکه فقط بیانگر موضعگیری هر فلسفه نسبت به مسئله وحدت جهان اند.

۵

·      بنابرین، مونیستی نامیدن فلسفه ای (مکتب فلسفی ئی. مترجم) نمی تواند روشن کند که آن فلسفه به مسئله اساسی فلسفه پاسخ ماتریالیستی می دهد و یا ایدئالیستی.

·      یعنی آن فلسفه به جریان اصلی ماتریالیسم تعلق دارد و یا به جریان اصلی ایدئالیسم.

۶

·      بنابرین، عنوان «مونیسم» برای تعیین روشن کیفیت محتوای جهان بینانه ی فلسفه ای، نه کافی است و نه قطعی.

·      از این رو، بهتر است که مورد صرفنظر قرار گیرد.

۷

·      باید میان مونیسم ماتریالیستی و مونیسم ایدئالیستی تفاوت قائل شد:

 الف

مونیسم ماتریالیستی

·      مونیسم ماتریالیستی، وحدت جهان را در مادیت آن می داند.

ب

مونیسم ایدئالیستی

·      مونیسم ایدئالیستی ـ بر عکس ـ وحدت جهان را در روحیت (ایدئالیته) (خدا، روح جهانی، اصل روحی به طورکلی) آن می داند.

۸

کریستیان ولف

 (۱۶۷۹ ـ ۱۷۵۴)

عالم یونیورسال، ریاضی دان، فیلسوف آلمانی

همراه با لایب نیتس و کانت مهمترین نماینده روشنگری

نماینده حقوق طبیعی

بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم

(روح (شعور) ، معنی، درخود، دقت)

مؤثر در قانونگزاری پروس

مؤلف آثار بیشمار

·      عنوان مونیسم را کریستیان ولف برای اولین بار جهت  مشخص کردن فلسفه هائی به کار برد که برای توضیح جهان از یک جوهر اساسی (ماده، روح) استفاده می کردند.

۹

·      عنوان «مونیسم» در نیمه دوم قرن نوزدهم محتوای معنوی کنونی خود را پیدا کرد.

۱۰

·      عنوان «مونیسم» در حال حاضر برای نامیدن فلسفه هائی به کار می رود که وحدت جهان را به مثابه تعین اساسی واقعیت قبول دارند و کثرت آن را ناشی از این وحدت می دانند و یا از این وحدت استخراج می کنند.

۱۱

·      عنوان مونیسم به این معنی وارد ادبیات فلسفی شده است.

۱۲

·      در ادبیات فلسفی بورژوائی، علاوه بر این تفاوت گذاری میان مونیسم ماتریالیستی و ایدئالیستی، تفاوت گذاری دیگری نیز رایج است که به قصد پرده پوشی تضاد میان ماتریالیسم و ایدئالیسم صورت می گیرد.

۱۳

·      این چندمعنائی مونیسم نه فقط علامت برخورد دلبخواهی بدان است، بلکه علاوه بر این حاکی از آن است که مونیسم را به مثابه یک اصل، گاه به سبب قبول انگیزه های مذهبی و گاه در فرم های لائیک (غیرمذهبی) جهان بینی های مربوطه، نمی توان در قبال ماتریالیسم دیالک تیکی و در خارج از آن به طور پیگیر و قطعی حفظ کرد.

ادامه دارد.