دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی (۱۷۹)

 

پروفسور دکتر
ولفگانگ ایشهورن
اریش هان
مانفرد پوشمن
روبرت شولتس
هورست تاوبرت
و دهها تن دیگر
(۱۹۶۹)

برگردان
شین میم شین
 

پیشکش
به
امیر حسین آریان پور

آزمایش

ادامه

۲

·    آزمایش فکری، از این رو، فاقد خط ماهوی آزمایش است.

·    یعنی فاقد گشتاور مواجهه تصور تئوریکی با واقعیت عینی است. 

ب

آزمایش با مدلی

۱

·    آزمایش با مدلی بر این ضعف آزمایش فکری به لحاظ ماهوی غلبه می کند.

·    برای اینکه نماینده ی اوبژکت آزمایش، نه مدل فکری ناب اوبژکت، بلکه جامه عمل پوشاندن مادی بدان است.

·    (در آزمایش با مدلی، مدل جامه مادی می پوشد.

·    مثلا مدل فکری کلبه، با مصالح ساختمانی به صورت کلبه مادی و واقعی ـ عینی در می آید. مترجم) 

۲

·    اگر حتی مدل، مدل اساسا مدل فکری باشد باشد، مثلا مته متیکی باشد، ساخت آن مبتنی بر قواهد علمی اثبات گشته ی تصویر سازی مطابق با اوبژکت است. 

۳

·    به همین دلیل، درجه اطمینان نتایج این نوع از آزمایش، در مجموع، بزرگتر از آزمایش فکری است. 

۴

·    آزمایش با مدلی در علوم، همواره با توسعه فن مدل سازی مدلتئوریکی اهمیت بزرگتری کسب می کند.    

۵

·    این نوع از آزمایش، اهمیت خاصی برای  پژوهش های اجتماعی دارد.

·    برای اینکه انجام آزمایش اجتماعی با دشواری های خاصی همراه است.

۶

·    دلیلش بغرنجی خارق العاده اوبژکت های اجتماعی و امکان ناپذیری عملی ایزوله کردن (مجزا سازی) آنها  از جامعه است.

·    یعنی امکان ناپذیر ایدئالیزاسیون و یا تجرید کلاسیک به معنای فوق الذکر است.

·    امکان ناپذیر ریسکی است که با هر آزمایش طبیعی مجاز است و غیره. 

****

۸

·    از آنجا که محتوای معرفتی ـ نظری (محتوای مبتنی بر تئوری شناخت) هر آزمایش، در مقایسه تصور تئوریکی با واقعیت عینی است، بنابرین هر آزمایش یک گشتاور ماهوی پراتیک است.

·    (آزمایش، فرمی از بسط و تعمیم پراتیک است. مترجم)

·    مراجعه کنید به پراتیک در دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی

۹

·    آزمایش، پراتیک سوسیالتئوریکی (اجتماعی ـ نظری) است. 

۱۰

·    برای اینکه در آزمایش، واقعیت به طور ساده شده به خدمت گرفته می شود و به مثابه آماج خاص امتحان فرضیه (به محک زدن فرضیه) در می آید.

۱۱

·    به همین دلیل، اشتباه است، اگر کسی تحول تاریخی واقعی جبری جامعه را، مثلا انقلاب سوسیالیستی را  به مثابه آزمایش، محسوب دارد.

·    آن سان که برخی از جامعه شناسان بورژوایی محسوب می دارند. 

۱۲

·    انقلاب سوسیالیستی، روند قانونمندی است که در آن،  آزمایش ها برای حل وظایف منفرد انقلاب سوسیالیستی به خدمت گرفته می شوند.

پایان