قرآن کریم از دیدی دیگر (32)

ویرایش و تحلیل از

فریدون ابراهیمی

آیه  44

سوره بقره

اتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَأَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ

آيا مردم را به نيكى دعوت مى ‏كنيد،

اما خودتان را فراموش مى ‏کنید؟

 با اينكه شما كتاب را مى ‏خوانيد،

 آيا نمى ‏انديشيد؟

·        خدا در این آیه از بنی اسرائیل سؤالاتی دارد:

·        سؤالاتی انتقادی.

1

آيا مردم را به نيكى دعوت مى ‏كنيد،

اما خودتان را فراموش مى ‏کنید؟

·        خدا ـ قبل از همه ـ دعوت این و آن به انجام اعمال خیر توسط بنی اسرائیل را برسمیت می شناسد.

·        ایراد و انتقادی که خدا بر بنی اسرائیل دارد، این است که خودشان نیکوکار نیستند.

·        یعنی انجام اعمال خیر را فراموش کرده اند.

2

آيا مردم را به نيكى دعوت مى ‏كنيد،

اما خودتان را فراموش مى ‏کنید؟

·        می توان گفت که خدا در این آیه، دیالک تیک تئوری و پراتیک را به شکل دیالک تیک امر و عمل بسط و تعمیم می دهد.

·        به عبارت دقیقتر به شکل دیالک تیک امر به معروف و عمل به معروف بسط و تعمیم می دهد و از بنی اسرائیل به دلیل عدم عمل به معروف انتقاد می کند.

·        خیلی زیبا ست.

3

·        این تئوری در افواه و افکار عمومی در مفهوم «عالم بی عمل» تبیین یافته است که یکی از ضرب المثل های معروف است.

·        یکی از معایب اصلی آموزش و پرورش در کشور عه «هورا» بی اعتنائی به عمل است.

·        آموزش و پرورش کشور عه «هورا» از دیرباز، طوطی پرور بوده است.

·        برای اینکه پراتیک (عمل، آزمایش، آزمون، تجربه) هم مطمئن ترین راه برای کشف صحت و سقم تئوری (نظر، اندیشه، قضاوت) است و هم خود منبع تشکیل تئوری است.

·        پراتیک، زادگاه تئوری است.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک پراتیک و تئوری در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

4

·        با بی اعتنائی به پراتیک، اندیشه به محک نمی خورد و صحت و سقمش تعیین نمی شود.

·        به همین دلیل، سکنه فلات عیران، از تمیز سخن از جفنگ عاجزند.

·        و وقتی جفنگ شان مورد انتقاد قرار می گیرد، حیرت زده می پرسند:

·        «مگر فقط یک حقیقت وجود دارد؟»

·        بنظر حضرات، هر کس حقیقت خاص خود را دارد.

·        این خرافه را هم با جمله مکانیکی زیر تبیین می دارند:

·        «نظر هر کس برای خودش محترم است.»

·        مکانیکی بودن این جفنگ در این است، که نظر هر کس نه برای خودش، بلکه برای همنوعانش باید محترم باشد.

·        یعنی نظر باید چندان و چنان مستدل و منطقی باشد که احترام همنوعان را به خود جلب کند.

5

با اينكه شما كتاب را مى ‏خوانيد،

 آيا نمى ‏انديشيد؟

·        خدا در این آیه هم هندوانه ای زیر بغل بنی اسرائیل می چپاند:

·        کتاب خوانی آنها را، یعنی کتاب مقدس خوانی آنها را، یعنی تورات و انجیل خوانی آنها را می ستاید و ضمنا نیندیشیدن آنها  را مورد انتقاد قرار می دهد.

·        اشکال این انتقاد خدا کجا ست؟

6

با اينكه شما كتاب را مى ‏خوانيد،

 آيا نمى ‏انديشيد؟

·        اشکال این انتقاد خدا در این است که با مطالعه مشتی جزم منجمد کسالت آور و حوصله ستیز، کسی به تفکر برانگیخته نمی شود.

·        بلکه چه بسا دستگاه تفکر او، یعنی مغز او، تخریب می شود و تعطیل می گردد.

·        ما اگر بخت، یار باشد، باید تورات و انجیل را هم مورد تحلیل قرار دهیم.

·        ولی تا آنجا که ما این دو کتاب را می شناسیم، بهتر از قرآن نیستند.

·        درجه جفنگیت آندو بمراتب بیشتر است.

7

آیه 45

سوره بقره

وَاسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ

از صبر و نماز يارى جوئيد

  به راستى اين گران است، مگر برای فروتنان.

·        خدا پس از طرح انتقادات خود، بنی اسرائیل را به صبر و نماز فرا می خواند.

·        ضمنا صبر و نماز را ایدئالیزه می کند و به مثابه کرد و کاری سخت و سنگین جا می زند.

·        منظور خدا از این مبالغه در مورد صبر و نماز چیست؟

8

از صبر و نماز يارى جوئيد

  به راستى اين گران است، مگر برای فروتنان.

·        هدف خدا احتمالا نه ایدئالیزه کردن صبر و نماز، بلکه ایدئالیزه کردن تواضع و فروتنی است.

·        تواضع یکی از سجایای اخلاقی مهم اتیک اسلامی است.

·        سعدی در هر دو اثر خود ـ بوستان و گلستان ـ بابی را به تواضع اختصاص داده است.

·        اکنون که خاشعین و متواضعین واقعی زمام امور جمهوری اجامر را به دست گرفته اند، می توان مفت و مجانی با تواضع عملی اسلامی آشنا شد.

·        سؤال اما این است که محتوای این تواضع برده داری ـ اسلامی چیست؟

·        مراجعه کنید به  تحلیل آثار و اشعار سعدی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ادامه دارد.