خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۵۳)

·

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

 

فصل هفتم

بخش دوم

قسمت دوم

 

۱۶

·     قانون اخلاقی و یا به قول کانت، قانون اساسی خرد عملی محض به شرح زیر است:

·     «چنان عمل کن که ماکسیم (مبنا و ملاک و معیار) اراده (خواست، خواهش) تو، همیشه، بتواند همزمان به مثابه اصل قانونگزاری معتبر العام باشد.»

·     (کانت، «آثار»، جلد ۴، ص ۱۴۰)

۱۷

·     قانون اساسی خرد عملی محض، تنها هنجار اخلاقی بی چون و چرایی است که کلیه اعمال آدمی باید مبتنی بر آن باشند.

۱۸

·     کانت قانون اساسی خرد عملی محض را  دستورالعمل بی چون و چرا نیز می نامد.

·     برای اینکه آن از اعتبار بی چون و چرا برخوردار است.

·     «کسی یافت نمی شود، (حتی اگر بدترین بدکاره (ملعون، شیطان) باشد، که با خرد میانه خوبی ندارد) که اگر کسی مثال هایی از هنجارگرایی در نیات (حسن نظر)، پایداری در پیگیری ماکسیم ها (معاییر)، اشتراک مساعی و خیرخواهی عمومی و غیره عرضه دارد، آرزو نکند که خود نیز پیرو فرامین اخلاقی  بی چون و چرا باشد.»

·     (کانت، «آثار»، جلد ۴، ص ۹۰)

۱۹

·     فرمان اخلاقی  بی چون و چرا، هنجار اخلاقی معتبرالعام و ضروری (جبری ئی) است.

·     برای اینکه آن از خود خرد عملی استخراج می شود.

۲۰

·     فرمان اخلاقی  بی چون و چرا، محتوای مشخصی جز امر بمعروف (الزام به عمل انسانی) زیر ندارد:

·     تو باید.

۲۱

·     فرمان اخلاقی  بی چون و چرا، اما قبل از همه، به این دلیل عالی ترین و آخرین قانون اخلاقی است، که انسان فقط به مثابه هدف وجود دارد و هرگز مجاز نیست که به مثابه وسیله صرف و یا به مثابه وسیله مستعمل وجود داشته باشد.

۲۲

·     «انسان و به طور کلی هر موجود صاحب خرد، به مثابه هدف درخود (فی نفسه) وجود دارد و نه فقط به مثابه وسیله برای استعمال دلبخواهی توسط این و یا آن اراداه (میل و هوس.)

·     انسان باید در کلیه اعمال خود، خواه اعمال مربوط به خویشتن خویش و خواه اعمال مربوط به دیگر موجودات صاحب خرد، همواره و همزمان به مثابه هدف در نظر گرفته شود.»

·     (کانت، «آثار»، جلد ۴، ص  ۵۹)

ادامه دارد.