قهرمانِ منفرد یا مجاهدِ خلق؟
احسان طبری
ویرایش و تحلیل
از
یدالله سلطان پور
۱
صمد می‌نویسد:
«این جویبار از دیواره‌های سنگی کوه بیرون می زد و در ته درّه روان می شد...
خانه ماهی کوچولو و مادرش در پشت سنگ سیاهی بود، زیر سقفی از خزه ».
در
همین جملاتِ به ظاهرِ عادی،
نمونه ای از سمبولیسم بهرنگی
دیده می‌شود
خانواده‌ای که صمد وصف می‌کند
خانواده‌ای فقیر از اعماقِ اجتماع است،
که
از
سنّت های منجمد و آداب و عادات مکرر در مکرر،
هم
در
فکر
و
هم
در
عملِ روزانه
محاصره شده است.
طبری
تحت تأثیر بهرنگی
خیال می کند
که
دهقانان فقیر
در محاصره سنن منجمد
اند.
سنن منجمد!
آدم باید مست باشد
که
سنن اجتماعی
را
منجمد
یعنی
سنگواره
تصور و تصویر کند.
این
هنوز
چیزی
نیست.
آنچه که طبری
به
دلیل فقر مفهومی
و
فدائیان فئودالی
به
دلیل کوری و کودنی طبقاتی
ملتفت نیستند،
این حقیقت امر است
که
در
جامعه ایران در آن زمان،
انقلاب ضد فئودالی شکوهمندی
به
نام انقلاب سفید
صورت گرفته است.
سنن اجتماعی
که
جای خود دارند،
ذره ذره جامعه
در
تب و تاب انقلاب
بوده است.
حتی
فاناتیک ترین بازاری ها
نمی توانند
جوگیر
نگردند
و
دختران خود
را
به
مدرسه نفرستند.
حتی
سنتی ترین نهادهای فئودالی
یعنی
روحانیت و مجلس و مسجد و منبر
دستخوش تحول گشته اند
و
حداقل
به
لحاظ فرم
مدرنیزه شده اند.
۲
خانواده‌ای فقیر از اعماقِ اجتماع است،
که
از
سنّت های منجمد و آداب و عادات مکرر در مکرر،
هم
در
فکر
و
هم
در
عملِ روزانه
محاصره شده است.
توده دهقانان فقیر
یعنی
رعایای دیروز
از
انقلاب ضد فئودالی سفید
استقبال کرده اند و به حمایت همه جانبه از آن برخاسته اند.
حمایت پرولتاریا
که
جای خود دارد.
طبری
در
این اوضاع و احوال انقلابی
از
محاصره دهقانان
با
آداب و عادات مکرر در مکرر
هم
در
نظر
و
هم
در
عمل
دم می زند.
این
دعاوی تخیلی طبری
دال
بر
بیگانگی او با واقعیت عینی جامعه در آن روزگار خجسته است.
در
روستاها
مبارزه با بیسوادی
شروع شده
است.
واحدهای پیشاهنگ انقلابی
آموزش و پرورش و بهداشت و فرهنگ مدرن بورژوایی
را
به
اعماق جامعه
می برند.
کشاورزی
با
سرعتی ستایش انگیز
مکانیزه و مدرنیزه می شود.
طبری
در
این اوضاع و احوال
غافلانه
از
تداوم «آداب و عادات مکرر در فکر و عمل»
دم می زند.
روند بورژوا گشتن روحانیت کثافت
پیش
از
عنگلاب اسلامی
شروع شده است.
طلاب حوزه های عرعریه
در
جوش و خروش عنگلاب اسلامی
خود
را
بورژوا
می نامیدند.
۳
خوزه ارتگا گاسه
(۱۸۸۳ ـ ۱۹۵۵)
فیلسوف، جامعه شناس، نویسنده
اسپانیائی
نماینده تئوری نخبگان
آثار:
تشکیل و تلاشی ملت
ایده نسل
قیام توده ها
کودکِ کنجکاو و جسور
که
می خواهد بداند
آخر جویبار
کجا ست
و
در
جاهای دیگر
چه خبر است،
به
سخنان مادر
که
می گوید
« دنیا همین جاست که ما هستیم و زندگی
همین است که ما داریم»،
توجهی نمی‌کند
و
علیرغم نکوهش "پیرماهی ها" به راه می‌افتد.
توجهی نمی‌کند
و
علیرغم نکوهش "پیرماهی ها" به راه می‌افتد.
طبری
از
گنجینه مفهومی امپریالیسم و فاشیسم
به
کلی
بی خبر بوده است.
در
این فراز از ماهی سیاه کوچولو
مفهوم مرکزی فاشیسم
یعنی
مفهوم نسل ها
به
خورد خواننده معصوم و خر
داده می شود.
«ایده نسل»
عنوان یکی از کتاب های خوزه اورتگا گاسه (فاشیست اسپانیایی)
است.
۴
کودکِ کنجکاو و جسور
که
می خواهد بداند
آخر جویبار
کجا ست
و
در
جاهای دیگر
چه خبر است،
به
سخنان مادر
که
می گوید
« دنیا همین جاست که ما هستیم و زندگی
همین است که ما داریم»،
توجهی نمی‌کند
و
علیرغم نکوهش "پیرماهی ها" به راه می‌افتد.
توجهی نمی‌کند
و
علیرغم نکوهش "پیرماهی ها" به راه می‌افتد.
صمد بهرنگی
در
این فراز از ماهی سیاه کوچولو
اوتوریته های طبیعی و غریزی خیرخواه جامعه
را
یعنی
پدر و مادر و پیران مجرب جامعه
را
یعنی
سرمایه های فکری سیار جامعه
را
تحقیر و تخریب می کند و بی اعتبار می سازد
تا
کودک
روانی
شود
و
به
تله و تور آوانتوریسم و نیهلیسم و آنارشیسم
بیفتد.
صمد
برای تعمیق عوامفریبی
ادعا می کند
که
پیرماهی ها گفته اند:
« دنیا همین جاست که ما هستیم و زندگی
همین است که ما داریم»
این
یاوه بی شرمانه ای
بیش نیست.
ما
فرزندان همین پیرماهی ها هستیم
و
هرگز
چنین یاوه ای
از
آنها نشنیده ایم.
صمد دروغ می گوید.
۵
نکوهش "پیرماهی
ها"
صمد
با
تحقیر و تخریب پیران قوم
عملا
به
تحقیر خرد اندیشنده
و
به
تخریب خانه خرد اندیشنده
می پردازد.
صمد
گنجینه تجربی و دانش تجربی جامعه
را
تحقیر می کند.
خردستیزی
ایده ئولوژی فاشیسم و فوندامنتالیسم
است.
پیری
ننگ
نیست.
پیری
علیرغم ضعف جسمی
با
قوت فکری و تجربی و عقلی
همراه است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر