خرد ـ انسان ـ تاریخ (۲۳)

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر گرهارد بارچ

بخش سوم

 مکان تاریخی فلسفه

فرانسیس بیکن

فرانسیس بیکن

(۱۵۶۱ ـ ۱۶۲۶)

۲۱

·    همین تصور و تصویر کونو فیشر را ویلهلم دیلتی نیز از فرانسیس بیکن داشته است.

۲۲

 

ویلهلم دیلتی 

(۱۸۳۳ ـ ۱۹۱۱)

فیلسوف، روانشناس، پداگوگ آلمانی

از فلاسفه متعلق به فلسفه حیات (اگزیستانسیالیسم آلمانی)

او پدیده را نه بر بنیان قانونمندی های طبیعی، بلکه بر بنیان خودقانونمندی عالم روحی و روانی انسانی توضیح می داد.

او جزو مؤسسین علوم روحی محسوب می شود.

او ضمنا مؤسس متد هرمه نویتیک و روان شناسی فهمنده است.

او این متد را در آموزش جهان بینی بکار می بندد.

مؤلف آثار بیشمار

·    دیلتی در اثری تحت عنوان «جهان بینی و آنالیز بشر از رنسانس تا رفرماسیون»، می نویسد:

·    «فشار مهار ناپذیر زندگی و سازندگی در فانتزی علمی   فرانسیس بیکن عرض اندام می کند.

·    فرانسیس بیکن سیطره بشر بر مجموعه طبیعت را به برکت شناخت نمایندگی می کند.

·    این فانتزی فرانسیس بیکن، اما فانتزی کاملا مثبتی است:

·    اینها تصورات و تخیلات سری مملو از رئالیته (واقعیت) اند.

·    فرانسیس بیکن متد خود را از این رئالیته (واقعیت)، استخراج و تدوین می کند.

·    متدی که باید  بسان ماشین غول اسایی، حامل بار تمامی دانش تجربی باشد.

·    بدین طریق در فرانسیس بیکن، نوع انسان رنسانس در فرم نوینی گام به صحنه می نهد:

·    انسانی که بر اراده اش به زندگی چیره است و بدان سمت و سو می بخشد.

·    انسانی که میدان گسترش (توسیع) بی حد و مرزی را به برکت شناخت قوای طبیعی و با تحت سلطه قرار دادن قوای طبیعی، تسخیر می کند.

·    اندیشناکی قرون وسطایی راجع به ذلت طبیعت بشری، به نظر فرانسیس بیکن به مکملی از مرحله غلبه بر طبیعت  (پره رگاتیو) بشری محتاج است.

·    فرانسیس بیکن از این رو، در تفکر بر لیاقت سازندگی بشری در اراده به تشکیل رفاه عمومی تأکید بمی ورزد.

·    رفته رفته دلایل محرکه عظیم نوین در جوار احساسات رزمی و مذهبی عصر فئودالیسم اوج می گیرند و انسان ها را تسخیر می کنند و نیرو می بخشند.

·    فرانسیس بیکن از این موضع نوین، خودمختاری نیروی اخلاقی و شناخت عرفی را اعتبار می بخشد.»

·    (دیلتی، «مجموعه اثار»، جلد ۲، ۱۹۴۰، ص ۲۶۱)

۲۳

·    تردیدی نیست که تصورات دیلتی راجع به فرانسیس بیکن عاری از عیب و ایراد نیستند.

۲۴

·    دیلتی به عنوان مثال، فرانسیس بیکن را از منظر پسیکولوژیکی و یا هنری ـ الهامی (اینتوئی تیو) می بیند و نه از منظر حرکت جامعه در آن زمان.

ادامه دارد.