سیری در شعری از شیخ شبستر (27)

ویرایش و تحلیل از

میمحا نجار

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        پایان این را به پیامبر اسلام ختم می شود.

·        آیه ی «دعوت کن به حق» بر او نازل شده است.

·        این ادعای شیخ شبستر اما به چه معنی است؟

1

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        منظور از مفهوم «پایان راه»، فقط می تواند مقصد سفر باشد.

·        شیخ اما در ابیات قبلی پیامبر اسلام را سالار اول و آخر قافله بشریت جا زده است:

در این ره، انبیا چون ساربان اند

دلیل و رهنمای کاروان اند

وز ایشان، سید ما گشته سالار

هم او اول، هم او آخر در این کار

·        این بدان معنی است که پیامبر اسلام قافله بشریت را بسان رمه ای به دنبال می کشد و به خویشتن خویش می برد.

·        بدین طریق، پیامبر اسلم نه تنها سالار اول و آخر، بلکه ضمنا مقصد سفر قافله است.

·        مقصد قافله ی بشریت ضمنا سالار قافله است.

2

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        وقتی از ایراسیونالیسم (خردستیزی) عرفان سخن می رود، منظور جفنگیاتی از این قبیل است.

·        فقط باید تصورش را کرد که شبانی رمه را هدایت می کند و به مقصدی می رسد که خودش است.

·        این بدان معنی است که شبان خداقل، وجود سه گانه دارد:

·        یعنی هم مبدأ است، هم رهرو است و هم مقصد.

3

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        شیخ شبستر در این بیت و نه فقط در این بیت، از سوئی دو قطب دیالک تیکی مبدأ و مقصد را در یکدیگر ذوب می کند.

·        یعنی دیالک تیک مبدأ و مقصد را تخریب می کند تا در اثبات مبدأ و مقصد بودن (سالار اول و آخر بودن)  پیامبر اسلام مشکلی نداشته باشد.

4

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        شیخ شبستر از سوی دیگر دیالک تیک رهرو و مقصد را تخریب می کند.

·        او عملا رهرو را در مقصد ذوب می کند.

·        آن سان که رهرو و مقصد بر هم انطباق می یابند و یکی می شوند.

·        پیامبر اسلام در قاموس شیخ شبستر هم سالار قافله بشریت است و هم مقصد سفر این قافله است.

·        این اما عملا به چه معنی است؟

5

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        این عملا بدان معنی است که قافله بشریت از همان آغاز راه در مقصد بوده است.

·        چون پیامبر اسلام به عنوان مقصد، سالار اول هم بوده است.

·        این اما به چه معنی است؟

6

بر او ختم آمده پایان این راه

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

·        این بدان معنی است که شیخ شبستر دیالک تیک راه و رهرو را هم تخریب می کند.

·        یعنی دو قطب دیالک تیکی راه و رهرو را هم در یکدیگر ذوب می کند.

·        آن سان که راه و رهرو بر یکدیگر منطبق می شوند و یکی می شوند.

·        یعنی پیامبر اسلام نه تنها سالار اول و اخر، نه تنها مبدأ و مقصد، بلکه هم رهرو و هم ضمنا راه بوده است.

·        این دیگر اوج خردستیزی است.

·        در عالم توهمان هارف شبستر، عرب شترچرانی چنان ایدئالیزه می شود که همه چیز در وجود او خلاصه می شود.

·        جای الاغ چرانی به نام مهدی سهیلی خالی است.

ادامه دارد.