تئوری (نظریه) (1)

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان شین میم شین 

اثری از مجید ارجمند

گئورگ کلاوس (1912 ـ 1974)

استاد دانشگاه، فیلسوف و شطرنجباز آلمانی
عضور حزب کمونیست آلمان
دو سال زندان نورنبرگ و سه سال اردوگاه داخائو
رئیس بخش فلسفه در آکادمی علوم آلمان دموکراتیک
متخصص سیبرنتیک

 

·        تئوری به مجموعه احکام و قوانین بطور سیستماتیک منظم گشته راجع به عرصه واقعیت عینی و یا عرصه شعور اطلاق می شود.

1

·        مهمترین اجزای هر تئوری را قوانین تدوین شده در آن تشکیل می دهند، قوانینی که به عرصه مورد نظرمربوط می شوند.

2

·        تئوری، علاوه بر این، می تواند شامل احکامی هم باشد، که به واقعیات امور تجربی منفرد مربوط می شوند.

3

·        مفهوم تئوری را نباید با مفهوم علم یکی گرفت.

الف

·        اغلب علوم نه تنها متشکل از بخش های منظم اند، که بحق تئوری نامیده می شوند، بلکه همچنین حاوی دانش ماقبل تئوریکی نیز هستند.

ب

·        علم، علاوه بر این، حاوی بخش های متدئولوژیکی، بخش های مقدماتی در باره کردوکار عملی، دستور العمل هائی برای اجرای آزمایشات، مشاهدات و غیره است.

ت

·        در اصول ریاضی و در عرصه های معین فیزیک نظری دو بخش کاملا مجزای علم خودنمائی می کنند:

1

·        بخش مربوط به خود تئوری

2

·        بخش مربوط به قوانین متدئولوژیکی.

پ

·        هر تئوری هر قدر هم انتزاعی و مجرد باشد، بالاخره محصول کردوکار اجتماعی انسان ها ست.

ث

·        از این رو، تئوری باید حاوی احکام و قوانین قابل عینی کردن باشد، یعنی باید حاوی احکام و قوانینی باشد که بتوان آنها را در قالب فرمول های زبانی ریخت و برای عموم قابل فهم نمود.

4

·        هر تئوری علمی همزمان حاوی دو فونکسیون زیر است:

الف

·        هم حاوی فونکسیون توضیحی است.

ب

·        و هم حاوی فونکسیون پیشگوئی (آینده نگری) است.

5

·        این بدان معنی است که تئوری باید قادر به توضیح واقعیات اموری باشد که مربوط به عرصه خاص آنند و هم قادر به پیشگوئی حقایق جدید و ناشناخته باشد.

کارآئی هر تئوری بسته به چند و چون انجام این دو فونکسیون است.

6

·        تئوری باید برای انجام این دو فونکسیون، در وهله اول به قوانین عام خود متکی باشد.

7

·        فونکسیون های توضیحی و پیشگوئی هر تئوری علمی (صرفنظر از نقش متفاوت آن در روند شناخت و کردوکارعملی انسان ها) در وحدت ناگسستنی با هم قرار دارند.

·        زیرا نکات زیر را نمی توان از هم جدا کرد:

الف

·        توضیح جهان و تغییر عملی آن بر مبنای پیشگوئی های علمی را

ب

·        کردوکار عملی و هدفمند انسانی را

ت

·        روند شناخت را.

ادامه دارد.