۱۴۰۱ اسفند ۱۴, یکشنبه

تحلیل دیگری از تراژدی «مهره سرخ» ـ شاهکار سیاوش کسرایی (۹۹)

 Siyavash Kasraei.jpg 

تحلیلی 

از

شین میم شین
 

خواهد زمانه گوهر یکتات بشکند

یا در ستوه آوردت

تا نهی ز کف

 

پاسخ همه پرسش های سوبژکت مهره مند همین جا ست:

 

الف

هدف آن است که گوهر یکتای او بشکند:

هدف آن است که او جهان بینی اش را ببوسد و دور اندازد.

 

ب

زجر و شکنجه و آزار به این نیت است که به ستوه آید و دل از مهره سرخ برکند.

جهان بینی سرخ پرولتاریا را با جهان بینی سیاه ارتجاع تعویض کند و جان سالم از معرکه بدر برد.

 

۶

و آنگاه کار سترگ را

باور به خویش و پاکی پندار نیست، بس

 

در غیاب مهره سرخ،

در غیاب جهان بینی پرولتاریا

برای انجام کاری کارساز و سترگ

 اعتماد به نفس و نیت خیر فی نفسه کارساز نیست.

اکنون دلیل نبستن بازوبند بر بازو از سوی سهراب و تشکیل تراژدی بازتعریف و تفهیم می شود:

طعنه این و آن

به

سمبل شکنجه و آزار مبارز مهره مند

بدل می شود:

نبستن بازو بند از سوی سهراب بر بازو

به معنی صرفنظر ناگزیر او از مهره سرخ تلقی می شود و صرفنظر از مهره به معنی منشاء اصلی تراژدی و فاجعه.

 

شاهکاریت مضمونی ـ نظری این شعر بلند سیاوش 

همین جا ست.

 

۷

و آنگاه کار سترگ را

باور به خویش و پاکی پندار نیست، بس

 

سیاوش

 بدین طریق

نه تنها علت اصلی شکست حزب توده را،

بلکه علاوه بر آن،

علت اصلی شکست اردوی جهانی کار را

 در صرفنظر تحمیلی از مهره سرخ (جهان بینی پرولتاریا) می داند.

 

در غیاب مهره سرخ،

در غیاب جهان بینی پرولتاریا

حتی با داشتن اعتماد به نفس و نیت مطلقا خیر

 نمی توان به انجام کار سترگ نایل آمد.

 

مهره سرخ،

جهان بینی پرولتاریا

درقاموس حکیم پرولتاریا ـ سیاوش کسرائی ـ

 بی بدیل، بی آلترناتیو و بی جانشین است.

 

انتقاد سیاوش و انتقاد از خود او همین جا ست:

 

۸

شادان کسی که در دل ظلمتسرای جهل

در سوز خود به نور خرد یافت دسترس

 

اکنون

 هم

حدس و گمان ما تأیید می شود،

هم

منظور سیاوش تصریح می گردد

و

هم

 ماهیت خردسرشت جهان بینی پرولتاریا

مورد تأکید مؤکد قرار می گیرد:

خوشا به حال کسی که در اعماق ظلمت جهل

در اثر سوز درون خویش

به چراغ خرد مجهز است!

 

سیاوش

 بدین طریق،

روند و روال کسب جهان بینی علمی

را

تشریح می کند:

جهان بینی علمی به زعم سیاوش در اثر کار عرقریز و دشوار و مشقت بار میسر می شود:

در اثر سوز درون میسر می شود:

نتیجه خوداندیشی مستمری است.

 

ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر