فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) ایراسیونالیسم (خردستیزی) (۱)

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

 شین میم شین 

  

۱

·      ایراسیونالیسم (خردستیزی) عنوانی است برای جهان بینی هائی که به این یا آن طریق، تفکر علمی را ناتوان از شناخت پیوندها و قانونمندی های تعیین کننده واقعیت عینی قلمداد می کنند و تفکر علمی را با فونکسیون های معرفتی (از نظر ایراسیونالیسم عالی تر) از قبیل اینتوئی سیون (الهام، حس ششم)، اشراق، شهود و غیره جایگزین می سازند.

 

۲

·      به نظر ایراسیونالیسم، واقعیت عینی به طور کلی و یا عرصه های معینی از واقعیت عینی (مثلا حیات، روندهای روانی، تاریخ) فاقد قوانین و قانونمندی های خاص خودند و لذا ایراسیونال  (ضد عقلی) هستند.

·      یعنی عقل و فهم بشری قادر به درک آنها نیست.

 

۳

·      ایراسیونالیسم جریان فلسفی مستقلی نیست.

 

۴

·      ایراسیونالیسم گشتاوری (ممانی) و بخشی از سیستم ها و جریانات فلسفی گوناگون است.

 

۵

·      گشتاورهای کم و بیش نیرومند ایراسیونالیسم را می توان در کلیه فلسفه های ماقبل مارکسیستی پیدا کرد.

 

۶

·      این جریانات فلسفی، وقتی آنها به عرصه های خارج از دسترس تفکر علمی (فهم و عقل و خرد) واقعیت عینی (مثلا خدا، بی مرگی، مسائل مذهبی، چیز در خود) برخورد می کنند، اصول مبتنی بر فهم را به خدمت می گیرند، اما در عمل، تفکر علمی را از درک آنها ناتوان می دانند.

·      (راسیونالیسم و هر نوع ایدئالیسم بطور کلی)

 

۷

·      و یا (اغلب بطور ناخودآگاه) در تأملات فلسفی خود راجع به جامعه و تاریخ دست به دامن چیزهای ایراسیونال می شوند.

·      (ماتریالیسم ماقبل مارکسیستی.)

 

۸

·      از ایراسیونالیسم ـ به معنی محدود کلمه ـ در مورد جهان بینی های زیر سخن می رود:

 

الف

·      در مورد جهان بینی هایی که حاوی تعداد بیشماری از گشتاورهای فوق الذکرند.

 

ب

·      در مورد جهان بینی هایی که درصدد جایگزین کردن تفکر علمی با فونکسیون های معرفتی به اصطلاح عالیترند.

پ

·      در مورد جهان بینی هایی که سودای جایگزین کردن تفکر به طور کلی با اینتوئی سیون (الهام) را در سر دارند و مخالف پیشرفت علمی و اجتماعی اند.

 

ادامه دارد.