فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) استوئآ (۱)

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

 

زنون کیتونی

 (۴۹۰ ـ ۴۳۰ ق. م.)

از شاگردان پارمنیدس

از

فلاسفه ماقبل سقراطی

مخترع هنر استدلال از طریق کشف تناقض در گفتار حریف.

فن مربوطه را دیالک تیک می نامیدند.

 

۱

·      استوئا مکتب فلسفی یونانی ـ رومی از ۳۰۰  سال قبل از میلاد تا قرن دوم میلادی بوده است.

 

۲

·      استوئا به سه دوره تقسیم بندی می شود:

 

الف

·      استوئای قدیم

·      (زنون، کلینتس، شریزیپ)

 

ب

·      استوئای وسطی

·      (پاناتیوس، پوزایدونیوس)

 

پ

·      استوئای واپسین، جوان و یا رومی

·      (سنکا، اپیکتت، مارک آورل)

 

۳

·      استوئیست ها فلسفه را به سه بخش تقسیم می کنند:

 

الف

·      فیزیک

·      (آموزش وجود، آموزش قوانین جهانی)

 

ب

·      منطق

·      (آموزش تمیز حقیقت از خطا، جنبش شناخت مطمئن، به مثابه پیش شرط درست زیستی انسان ها)

 

پ

·      اتیک

·      (آموزش نحوه زندگی، خردمندی زندگی)

 

۴

·      فیزیک استوئیست ها عبارت از یک ماتریالیسم پانته ئیستی (همه چیز خدایی) است که بنا بر آن، فقط چیزهای جسمانی، واقعی اند.

 

۵

·      بنا بر آن، کل جهان تحت سلطه قانونیت  فراگیر (ذاتی) است.

 

۶

·      بنا بر آن، نیروی مؤثری (لوگوس، نوس، روح، مشیت و یا خدا) در جهان در کار است، که تعیین کننده حوادث جهانی، به انضمام هستی انسانی است.

 

۷

·      استوئیست ها، به پیروی از ارسطو، در منطق ـ به ویژه در زمینه مقولات، استدلال و استنتاج ـ  خدمات بزرگی به عمل آورده اند.

 

۸

·      تحقیقات منطقی آنها در تاریخ منطق مقام استواری به خود اختصاص می دهد.

 

۹

·      اتیک (اخلاق) ـ به نظر استوئیست ها ـ بخش اصلی فلسفه را تشکیل می دهد.

 

۱۰

·      برخی از استوئیست ها حتی کار را به جائی می رسانند که فقط اتیک را وظیفه مشروع فلسفه  تلقی می کنند و بررسی رشته های دیگر را ممنوع اعلام می دارند.

 

۱۱

·      البته این نظر نمایندگان اصلی استوئا، به ویژه مؤسس مکتب استوئا، یعنی زنون، نبوده است.

 

۱۲

·      مبدأ اتیک استوئیستی را تز اسطوئی تشکیل می دهد، که بنا بر آن سجایای اخلاقی قابل آموزش اند و سعادت همه در آنها نهفته است.

 

۱۳

·      آماج اتیک استوئیستی عبارت است از هستی مبتنی بر بی اعتنائی، بی خیالی، آرامش درونی و روحی و خلسه انسانی.

 

۱۴

·      انسان باید برای رسیدن بدان، از قوانین فیزیکی و منطقی حاکم بر حوادث جهانی تبعیت کند، به ضرورت بی چون و چرای آنها پای بند باشد و بر طبق آنها عمل کند.

 

۱۵

·      انسان در این صورت می تواند به جرگه خردمندان بپیوندد.

 

۱۶

·      خردمندی به نظر استوئیست ها عبارت است از درک قوانین حوادث جهانی و رعایت آنها در همه اعمال خود.

 

۱۷

·      تحت چنین شرایطی است که انسان به تمیز خیر از شر نایل می آید.

 

۱۸

·      بنابرین، سجایای اخلاقی، یعنی لگام زدن بر تمایلات نفسانی و هوا و هوس، یعنی دمساز کردن خواست خویش با حوادث کل جهان.

 

۱۹

·      این نوع از سجایای اخلاقی با سعادتمندی همترازند.

 

۲۰

·      تز اصلی اتیک استوئیستی به شرح زیر است:

·      «منطبق با طبیعت، زیست کن و سرسپرده قوانین طبیعی باش!»

 

۲۱

·      مسائل دیگر زندگی، در مقابل این نحوه زیست بی اهمیت محسوب می شوند.

 

ادامه دارد.