۱۳۹۹ شهریور ۲۰, پنجشنبه

درنگی در پژوهشی از شبگیر راجع به تئوری امپریالیسم (۶)

 

 

ویرایش و درنگ

از

یدالله سلطان پور

 

تئوری امپریالیسم و تغییرات آن در قرن بیست و یکم

(بخش نخست)

شبگیر حسنی

منبع:

نوید نو


 

۱

امپریالیسم چیست؟

 

در سال ۱۹۱۶ ولادمیر ایلیچ لنین، 
به
 نگارش رساله  ای پیرامون سرمایه داریِ متاخر 
اقدام نمود.

 

شبگیر در این جمله آغازین برای توضیح امپریالیسم، 

از 

عنوان پژوهش لنین

 نام می برد،

ولی به مفاهیم آن نمی اندیشد.


منظور لنین از مفهوم «سرمایه داری واپسین» چیست

و

منظور شبگیر از دوران ما و سرمایه  داری دوران ما  چیست؟


۲

این کتاب کوچک که حاصل بررسی های دقیق لنین درباره  ی سرمایه  داری دوران ما ست،
 تاثیری عمیق بر نگرش نیروهای مترقیِ جهان به مناسبات سرمایه  داری در شکل جدید آن 
 داشته است.
 

اثر لنین راجع به «سرمایه داری واپسین» است

و

شبگیر 

قاعدتا باید اثر لنین را واژه به واژه و جمله به جمله (مفهوم به مفهوم و حکم به حکم)

مورد تأمل قرار دهد.


به همان سان که ما پژوهش شبگیر را مورد تأمل قرار می دهیم.


شبگیر 

اما

از موضوع پژوهش خود خارج می شود 

و

 دعاوی سوبژکتیو بی محتوا 

تحویل خوانندگان پژوهش خود در کره مریخ می دهد.


ما و حتی خود شبگیر می دانیم که کسی چیزی نمی خواند.

خلایق دنبال عکس و سکس و لایک و لاس و لیس اند و نه دنبال حقیقت.


حقیقت

بی مشتری است.


۳

اگرچه واژ ه  ی امپریالیسم پیش  از لنین نیز توسط برخی از لیبرال  ها و دموکرات  های آمریکایی، نظیر مارک تواین، که مخالف مداخلات آمریکا در کوبا و فیلیپین بودند
 به 
 کار برده شده بود
 اما، 
این کلمه در مفهوم متاخر خود،
 برای بار اول توسط اقتصاددان انگلیسی، جان اتکینسون هابسون در کتابی به همین نام، 
به کار گرفته شد 
و 
لنین نیز به تاثیر کتابِ امپریالیسم وی و نیز آثار دیگرانی همچون هیلفردینگ، بر تحلیل خویش اذعان کرده است.
 ( لنین، ۱۳۸۴ : ۱۹ )

 

شبگیر اکنون اثر لنین را رها کرده و به شجره نامه واژه امپریالیسم پرداخته است.


واژه 

چیست؟

 

واژه 

به قول مارکس

غلاف خنجر مفهوم

است.

 

مفهوم

چیزی فکری و روحی است.

مفهوم فقط در ذهن بنی بشر وجود دارد.

 مثال:

مفهوم درخت

نتیجه تجرید سرو و صنوبر و سپیدار و غیره است.

 

مفهوم درخت

 فقط در ذهن بنی بشر وجود دارد

و

نه

در خارج از ذهن بنی بشر.

 

مفهوم درخت

به

محض تشکیل

نامگزاری می شود:

شجر

آغاج

باوم

تری

درخت

...

می شود.

 

یعنی

روح

البسه مادی در برمی کند 

تا 

بر زبان جاری شود، 

شنیده شود.

روی کاغذ بنشیند.

دیده شود.

خوانده شود.


بدین طریق

روح

مادیت کسب می کند.

دیالک تیک ماده و روح

تشکیل می یابد.


مارکس به همین دلیل می گوید:

روح (مثلا مفهوم) همیشه سایه ماده (مثلا واژه) را بالای سر خود دارد.


دیالک تیک واژه و مفهوم

از

سویی

فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک ماده و روح است

و

از

سوی دیگر

فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک فرم و محتوا ست.


چون هر فرمی (ظرفی) می تواند محتواهای (مظروف های) متنوع داشته باشد،

واژه واحدی

مثلا واژه امپریالیسم

هم

می تواند حاوی مفاهیم مختلف و متفاوت و حتی متضاد باشد.


مثلا

واژه واحد انقلاب

توسط اعضای طبقات اجتماعی مختلف

با

مفاهیم چه بسا متضاد پر می شود.


۴

اگرچه واژ ه  ی امپریالیسم پیش  از لنین نیز توسط برخی از لیبرال  ها و دموکرات  های آمریکایی، نظیر مارک تواین، که مخالف مداخلات آمریکا در کوبا و فیلیپین بودند
 به 
 کار برده شده بود
 اما، 
این کلمه در مفهوم متاخر خود،
 برای بار اول توسط اقتصاددان انگلیسی، جان اتکینسون هابسون در کتابی به همین نام، 
به کار گرفته شد 
و 
لنین نیز به تاثیر کتابِ امپریالیسم وی و نیز آثار دیگرانی همچون هیلفردینگ، بر تحلیل خویش اذعان کرده است.
 ( لنین، ۱۳۸۴ : ۱۹ ) 


اکنون

صحت نظر ما را خود شبگیر

اثبات می کند:

واژه امپریالیسم

حاوی محتواهای ادبی، سیاسی، اقتصادی و غیره مختلف بوده است.


طرفه این است

که

شبگیر

واژه لنینی ـ فلسفی واپسین (متأخر)

را

تحت اللفظی معنی می کند.


بدین طریق و با این ترفند

واژه امپریالیسم حاوی معانی متقدم و متأخر می شود.


اما

مفاهیم فلسفی آغازین و واپسین (متقدم و متأخر)

در

ادبیات مارکسیستی

به

چه معنی اند؟


۶
اما امروزه این واژه به درستی با نام لنین پیوند خورده است.


عجب توهمی.

واژه امپریالیسم

که نمی تواند به درستی و یا به نادرستی با نام این و آن پیوند بخورد.

 

واژه

فی نفسه

تعیین کننده نیست.


تعیین کننده

 دیالک تیک واژه و مفهوم

است

و

در

دیالک تیک واژه و مفهوم (فرم و محتوا)

تعیین کننده مفهوم (محتوا) ست.


۷

ارزش کار لنین در این زمینه 
تنها به کاربست منطق دیالکتیکی برای تحلیل و شناخت امپریالیسم محدود نمی شود 
بلکه اهمیت اصلی و تمایز اساسی کار لنین در مقایسه با دیگران، 
رویکرد انقلابی و پراتیک اوست.

 

شبگیر

ضمن بی اعتنایی عملی بر اثر لنین

ضمن صرفنظر از تحلیل مشقت بار اثر لنین

هندوانه زیر بغل او می چپاند:

کاربست منطق دیالکتیکی برای تحلیل و شناخت امپریالیسم
رویکرد انقلابی و پراتیک او

 

این کسب و کار روشنفکران تنبل و خیال پرور ایران و جهان است.

 

حریفی از یکی از رهبران چپ پرسیده بود:

مارکسیسم چیست؟

 

رهبر قدر قدرت

پاشنه دهنش را کشیده بود

و

به

هارت و پورت آغاز کرده بود:

مارکسیسم علمی ترین، انقلابی ترین، درست ترین و بهترین و سکسی ترین چیز در جهان و کهکشان است.


ولی

عاجز از تعریف مارکسیسم بود.


اثر لنین

باید

مستقلا تجزیه و تحلیل شود.

جای خودفریبی و عوامفریبی رایج

را

باید روشنگری علمی و انقلابی بگیرد

تا

جلوی طویله گشتن جامعه گرفته شود.


ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر