حکایت سیزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۳۵ ـ ۳۷)
بخش اول
۱
شنید این سخن پیر خم بوده پشت
به تندی بر آورد بانگی درشت:
»دعای من ات، کی شود سودمند
اسیران محتاج، در چاه و بند
کجا دست گیرد دعای وی ات؟
دعای ستمدیدگان در پی ات؟»
معنی تحت اللفظی:
پیر خمیده پشت به پرخاش گفت:
«دعای من چگونه می تواند برای تو که خیلی از اسرای محتاج را به زندان انداخته ای مفید باشد؟
مگرستمدیدگان دعاگوی تو هستند؟»
پیر پارسا هم می داند که دعای خشک و خالی اثری ندارد.
پادشاه باید برای ستد مورد نظر (نجات از مرض رشته)، دادی بدهد.
چه دادی بهتر از آزادی زندانیان؟
اکنون اهمیت دیالک تیک داد و ستد در قاموس سعدی آشکار می گردد.
رد پای فردوسی در این سخن پیر پارسا به چشم می خورد:
پادشاهی که اعضای جامعه را به زندان افکنده است، بیدادگر است
و
آزادسازی زندانیان در بند به معنی داد است.
فقط در ان صورت شاه بیدادگر می تواند انتظار رحمت آسمانی را به عنوان ستد داشته باشد.
اینجا ضمنا استبداد سلطنتی افشا می وشد:
اسرای محتاج
چه بسا
به
بهانه ای واهی
در زندان زجر می برند.
وگرنه
آزادسازی قاتلان و لاشخورها
لزومی ندارد.
سعدی
در این ابیات شعر،
برای توصیف پارسا،
دیالک تیک (۱) و کیفیت
را به شکل دیالک تیک خمیدگی پشت و پیری بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر، برای توصیف پارسا، دیالک تیک کمیت و کیفیت را به شکل دیالک تیک خمیدگی پشت و پیری بسط و تعمیم می دهد.
پیر پارسا با مهارت خاصی
از سوئی،
دیالک تیک (۲) و معنوی
را به شکل دیالک تیک آزادی اسیران و دعا بسط و تعمیم می دهد.
جواب
پیر پارسا با مهارت خاصی از سوئی، دیالک تیک مادی و معنوی (فیزیکی و فکری) را به شکل دیالک تیک آزادی اسیران و دعا بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن مادی (آزادسازی اسیران از بند و چاه) می داند.
از سوی دیگر، دیالک تیک (۳) و ستد را به شکل دیالک تیک آزادی اسیران و تأثیربخشی دعا (شفا) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
از سوی دیگر، دیالک تیک داد و ستد را به شکل دیالک تیک آزادی اسیران و تأثیربخشی دعا (شفا) بسط و تعمیم می دهد.
پارسایان،
مثل خود سعدی،
در تعدیل ستم در جامعه فئودالی ـ بنده داری نقش مهمی ایفا می کنند.
تنها راه حفظ این همبود پوسیده از فروپاشی تعدیل بیداد اجتماعی است و بس.
۲
کجا دست گیرد دعای وی ات؟
دعای ستمدیدگان در پی ات؟»
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک داد و ستد را به شکل دیالک تیک (۴) و تأثیربخشی دعای پارسا بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک داد و ستد را به شکل دیالک تیک رضایت ستمدیدگان و تأثیربخشی دعای پارسا بسط و تعمیم می دهد.
به شرطی دعای پیر پارسا مؤثر خواهد افتاد و پادشاه شفا خواهد یافت (ستد)، که رضایت ستمدیدگان تأمین شود و در حق پادشاه دعا کنند (داد).
اما صرفنظر از اینها همه، یکی از طنزهای تهوع آور قرون وسطی در سراسر جهان، دعای محکوم به اعدام در حق پادشاهی است که بحق یا به ناحق، حکم اعدام او را صادر کرده است.
سعدی این توهم را رواج می دهد که گویا ستمدیدگان تشنه و گرسنه در دخمه های زندان مشغول دعا در حق شکنجه گر خویش اند.
یک همچو توهمی را فقط کسی می تواند شایع سازد که خود در زندان نبوده و زجر و آزار ندیده باشد.
خدای سعدی هم موجود عجیب و غریبی است.
خدای سعدی
اعمال ستم بر ستمدیده را با بی تفاوتی تماشا می کند و عین خیالش نیست و حتی ستمگر را بر ستمدیده ها حاکم می سازد و آن وقت گوش شنوائی برای دعای ستمدیده های خود خواسته در حق قلدر دردانه اش باز می کند و به خواست آنها (اگر مربوط به خودشان نباشد) جامه عمل می پوشاند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر