شخص

پروفسور دکتر یورگن اشمورلاک

 برگردان شین میم شین

   

·        شخص (پرسون)  در آغاز به معنی نقاب و ماسکی بوده که هنرپیشه ها بر سر می کشیدند تا نقشی را که ایفا می کنند به تماشاگران القا کنند.

·        مفهوم «شخص» در طول قرن ها دچار تغییراتی شده است.

1

مفهوم «شخص» در مسیحیت

·        با پیدایش مسیحیت مفهوم «شخص» با مفهوم «خدا» پیوند می شود و شخص به مثابه جوهر درونی اسرارآمیز تلقی می شود.

·        به مثابه جوهری روحی ـ انتزاعی در انسان ها.

·        به مثابه «من» واقعی درونی و یا به معنی «خویشتن خویش».  

·        فرد به صورت موجودی بی رابطه با شالوده واقعی هستی خود یعنی جامعه در نظر گرفته می شود و به انسان ماهیتی انتزاعی، مستقل و درونی اعطا می شود که بعدها به مثابه طبیعت خرد کلی و ماهیت عقلائی انسانی تلقی می شود.

2

مفهوم «شخص» در فلسفه بورژوائی   

1

·        در فلسفه بورژوائی مفهوم «شخص» محتوای جدید (ولی نه واحد) کسب می کند.

2

·        فلسفه بورژوائی در مورد شخص، روایت مبتنی بر ماهیت عقلائی درونی انسانی را تقبل می کند و ضمنا برای شخص، حقوق سیاسی معینی را بمثابه شهروند نسبت به افراد دیگر و کل جامعه قائل می شود.

3

·        به نظر مارکس این امر حاکی از تعیین جایگاه حقوقی ـ سیاسی برای افراد است که به صورت سمبلیک انجام می یابد. 

4

·        در طرز تفسیر بورژوائی از مفهوم «شخص»، حقوق سیاسی تعیین شده برای افراد جامعه، به مثابه حقوق بشر صرفنظر از تعلقات طبقاتی جلوه گر می شوند.

5

·        استنباط و یا درک بورژوائی از شخص، بر آن است که همه انسان ها بمثابه موجودات خردمند برابرند و جامعه سرمایه داری جامعه انسانی عام و ابدی است.

6

·        از این رو، مفهوم بورژوائی «شخص» از سوئی انعکاس گسستن مناسبات وابستگی پدرسالاری، فئودالی (ارباب ـ رعیتی) و از سوی دیگر انعکاس مناسبات حقوقی مبتنی بر  استقلال قضائی و برابری فرمال و صوری بورژوائی است که حاوی معنی و اهمیت تاریخی مترقی است.

7

·        اما از آنجا که این مفهوم همچنان از طبیعت انتزاعی و ماهیت عقلائی انتزاعی انسانی آغاز به حرکت می کند و افراد را بطور مجزا و ایزوله شده از جامعه در نظر می گیرد، بلحاظ علمی، باطل و بلحاظ سیاسی، ارتجاعی است.

8

·        مفهوم «شخص» بلحاظ تاریخی در جنبه سیاسی، حقوقی و اخلاقی اش حاکی از انفصال جدی فرد از جامعه و به معنی یک جانبه کردن عقل انسانی است.

9

·        برای درک نظریه مارکسیستی ـ لنینیستی در باره ماهیت شخصیت هیچ کدام از تفاسیر رایج در باره شخص مناسب نیست.

·        مراجعه کنید به فرد، انسان، شخصیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان