جهان و جهان بینی سیاوش کسرائی (8)

  سیاوش کسرائی

(1305 ـ 1374)

 (اصفهان ـ وین)

لیسانس حقوق و علوم سیاسی

کارمند وزارت بهداری

شین میم شین

تلاشی برای تحلیل شعر

دگر به جوخه آتش نمی دهند طعام

ادامه

 

بند چهارم

بگو که سرکشی ـ اینجا، کنون ـ ندارد سر

بگو که عاشقی ـ اینجا، کنون ـ ندارد قلب

بگو، بگو :

«به سفر می رویم بی سردار!»

·        سیاوش در این بند شعر دیالک تیک وسیله و فونکسیون را به شکل دیالک تیک سر و سرکشی و دیالک تیک قلب و عاشقی بسط و تعمیم می دهد و ضمنا از نقش تعیین کننده وسیله (سر و قلب) پرده برمی دارد   

·        این نتیجه شکست سپاه کار است:

·        سرکشان بی سر و بی سردار و عاشقان بی قلبند.

*****

·        اینجا سخن از روند و روالی مهیب تر از سرکوب است.

·        چون اینجا مخالفین را سرکوب نمی کنند، بلکه گردن می زنند.

·        شاعر سر را به دو معنی به کار می برد:

·        سر به معنی سر

·        و سر به معنی سردار و رهنما و رهبر.

·        از این رو ست که از سفری بی سردار سخن می گوید.

·        سپاه کار به هر دلیلی،  سرداران خود را فدا کرده است.

·        این بدترین مصیبتی است که می تواند بر سر هر سپاه مغلوب بیاید.

·        حتی شیخ شیراز به این حقیقت امر واقف است:

سعدی

سپه را نگهبانی شهریار

به از جنگ در حلقه کارزار

·        سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک شخصیت و توده، شخصیت و تاریخ را به شکل دیالک تیک رهبر و لشکر بسط و تعمیم می دهد.

·        سعدی تفسیری ماتریالیستی ـ تاریخی از این دیالک تیک عرضه می دارد و حفاظت از رهبر را بر غارت و حتی بر کارزار برتر می شمارد.

·        آنچه در این بیت شعر، چنین ساده برگزار می شود، یکی از بغرنجترین مسائل فلسفه تاریخ بوده است.

·        دیالک تیک خودپوی سعدی به دیالک تیک مارکس و انگلس شباهت غریبی دارد.  

·        سپاه باید فرمانده اش را مثل مردمک چشمش حفظ کند، فرمانده سپاه را نباید در خطر تنها گذاشت و به اسارت دشمن سپرد.

·        سپاه بی فرمانده، به پشیزی نمی ارزد، همان طور که فرمانده بی سپاه، کاری از پیش نمی برد.

·        نبرد ظفرمند از دیالک تیک لشکر و رهبر، از دیالک تیک توده و قهرمان، از دیالک تیک طبقه و حزب می گذرد.

*****

·        این اشتباه مهیبی است که سپاه کار بارها و بارها مرتکب شده است:

·        فدا کردن بی محابای سرداران خویش!

·        فدا کردن سرسری سرداران و مرثیه سر دادن برای سرداران بی سر!

·        فداکردن سرسری سرداران و دست پشیمانی ـ فردا در تبعید و تفرقه و تنهائی ـ  به دندان گزیدن:

هوشنگ ابتهاج (سایه)

در این سرای بیکسی، اگر سری در آمدی

هزار کاروان دل، ز هر دری در آمدی

*****

«بگو که عاشقی ـ اینجا، کنون ـ ندارد قلب!»

·        چرا که عاشقان را قلب از سینه بدر می کشند و خوراک ددان درنده می کنند.

·        بربریت بی برو برگرد.

·        قساوت گسترده و بی حد و مرز.

·        تیشه بر ریشه های زیبائی.

·        بر انداختن ابدی عشق به همنوع.

·        چه بهائی توده ها برای آزادی باید بپردازند!

·        این اما بیانگر چند و چون جامعه ای است که دیگر جامعه نیست.

·        این اما بیانگر جامعه ای انسان ستیز، انسانیت ستیز، همبستگی ستیز، عشق به همنوع ستیز، زیبائی ستیز است.

·        جامعه ای بدتر از جنگل است، چرا که جنگل حداقل «قانون خاص جنگل» را دارد.

ادامه دارد.