تعین مندی گرائی (دترمینیسم) (3)

پروفسور دکتر گونتر کروبر   

برگردان شین میم شین

·        اسکولاستیک قرون وسطی، به پیروی از ارسطو و با عمده کردن ناپیگیری های ایدئالیستی او در درک تعین مندی گرائی، به انکار تعین مندی گرائی علی و به ترویج تله ئولوژی (غایت مندی)  مذهبی معینی می پردازد.

·        مراجعه کنید به تله ئولوژی (غایت مندی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

6

تعین مندی گرائی  در فلسفه دوره گذار ازقرون وسطی به عصر جدید

 نیکولاس کوزانوس (1401 ـ 1464)

فیلسوف، تئولوگ، ریاضی دان، کاردینال

از نخستین هومانیست های آلمانی

در دوره گذار از قرون وسطی واپسین به عصر جدید آغازین

·        فلسفه دوره گذار از قرون وسطی به عصر جدید (کوزانوس، جوردانو برونو) هم پیوند علی عینی و هم تحقق اهداف و آماج های از قبل موجودِ ناشی از اراده الهی در طبیعت را صادق می داند.

·        با توسعه علوم در قرون شانزدهم و هفدهم تفکر تله ئولوژیکی (تفکر مبتنی بر غایت مندی) رفته رفته از عرصه بدر رانده می شود و در بسیاری از عرصه های علوم، اغلب و آشکارا توضیح پدیده های طبیعی بکمک علل طبیعی و کشف  قوانین عینی حاکم بر حوادث طبیعی توصیه می شود.  

·        دستاوردهای این دوره به شرح زیر بوده اند:

1

·        کشفیات بزرگ گالیله

2

·        روی بر گرداندن از گمانورزی و حدس کیمیاگرانه (الشیمیستی) و روی آوردن به مبانی آغازین شیمی علمی

3

 فیلیپوس تئوفراستوس بمبست فون هوهین هایم

معروف به پاراسلسوس (1493 ـ 1541)

دانشمند سوئیسی همه جانبه با آثار همه جانبه  

مداوای موفقیت آمیز او افسانه وار بود

مؤلف آثار بیشمار که عمدتا پس از مرگ او منتشر می شوند

·        مخالفت پاراسلسوس  با خرافه کلیسا، مبنی بر این که گویا بیماری ها مجازات الهی اند و روی آوردن به علم پزشکی مبتنی بر تجارب طبیعی و مبتنی بر بررسی پیوندهای مشخص.

4

 باروخ اسپینوزا

·        در فلسفه فرانسیس بیکن، هیوم، دکارت و اسپینوزا برای توضیح پدیده های طبیعی، دیگر کسی دست بدامن مشیت الهی نمی شود، بلکه علل طبیعی به خدمت گرفته می شوند.

·        به نظر فلاسفه یاد شده، دانش واقعی در شناخت علل مادی پدیده ها نهفته است.

5

 کوپرنیک، کپلر، گالیله و نیوتون

·        در این دوره و همچنین در دوره بعد، یعنی در قرن هجدهم، علم مکانیک رشد چشمگیری می یابد.

·        کپلر، گالیله و بویژه نیوتون سیستم نظری جدیدی را بوجود می آورند که بر مبنای آن حرکت و تأثیر متقابل مکانیکی اجسام موجود در پیرامون انسان ها بدرستی توصیف می شود، با اتکا به محاسبه ریاضی، حتی مدار حرکت کرات آسمانی تعیین می شود و مورد پیشگوئی قرار می گیرد، بدون اینکه کسی اشاره ای حتی به علل ماورای طبیعی و الهی و یا اصول غیرمادی بکند.

6

·        مکانیک کلاسیک تجسم مادی علم بطور کلی می شود و درک طبیعت بر مبنای قوانین اساسی آن صورت می پذیرد.

ادامه دارد.

---