سیری در شعر «رمیده» از فروغ فرخزاد (4)

 سیاوش و سایه 

در تشییع فروغ

فروغ فرخزاد

(1313 ـ 1345)

 (1934 ـ 1966)

اسیر

1331 (1952)

تحلیلی از شین میم شین

  

پرسش استراتژیک سوم

ابراهیم گلستان آدم رزلی بود....

چرا فروغ ازش خوشش می اومد؟

·        عجز از تفکر منطقی را در همین سؤالات دکتر می توان به عیان دید.

·        اگر فروغ زنی بی بند و بار و هرزه بوده و هرکس را که دم دستش یافته، «تند و تیز» به تخت کشیده، پس چرا در مورد ابراهیم گلستان رزل باید استثناء قائل شود؟

·        علاوه بر این، از کی تا حالا آدم های هرزه و بی بند و بار احساس و عاطفه و قدرت تمیز و شخصیت دارند، تا از اراذل خوش شان نیاید؟

پاسخ

خوب امکانات در اختیارش می ذاشت!

·        این چرخش تفسیر و تفکر شاعرالشعرا دیگر از چه رو ست؟

1

·        چرا اکنون پای معیار دیگری بنام «امکانات» به میان کشیده می شود؟

·        نوعی حسرت و حسادت خرده بورژوایی نسبت به گلستان خرپول؟

2

·        آخر رابطه با زنی که جذابیت ندارد و  بوگندو ست که حسرت و حسادت ندارد!

·        خوب بگذریم.

3

·        فروغ می میرد و شاملو در باره زنی از جنس جذامی ها که نمی توانست نزدیکش شود و آدم بی شخصیتی بود که بخاطر امکانات گلستان به همخوابگی با او تن در می داد، با استفاده از تصاویر و استعارات خود فروغ مرثیه می سراید:

·        «به جستجوی تو

·        به درگاه کوه می گریم

·        در آستانه دریا و علف

·        به جستجوی تو

·        در معبر بادها می گریم،

·        در چار راه فصول،

·        در چارچوب شکسته پنجره ای

·        که آسمان ابرآلوده را

·        قابی کهنه می گیرد.

·        به انتظار تصویر تو

·        این دفتر خالی تا چند ورق خواهد خورد؟

·        جریان باد را پذیرفتن

·        و عشق را که خواهر مرگ است

·        و جاودانگی رازش را با تو در میان نهاد

·        پس به هیئت گنجی در آمدی

·        بایسته و آزانگیز

·        گنجی از آن دست که تملک خاک را و دیاران را

·        از این سان دلپذیر کرده است.

·        نامت سپیده دمی است که بر پیشانی آسمان می گذرد.

·        متبرک باد نام تو

·        و ما همچنان دوره می کنیم

·        شب را و روز را

·        هنوز را...»

4

·        این شعر شاملو ـ مثل اکثر اشعار او ـ بی محتوا ست و چیزی برای گفتن ندارد.

5

·        این شعر را با شعر سیاوش کسرائی در رثای فروغ مورد مقایسه قرار دهید و به فقر مضمونی اش پی ببرید.

6

·        اما از خواندن این شعر ـ در هر حال ـ منطق آدمی مات می شود.

·        شاملو در جستجوی زنی بو گندو، هرزه، فرصت طلب، بی شخصیت و ... «به درگاه کوه» می گرید، «در معبر بادها» می گرید.

·        و ناگهان «جاودانگی رازش» را با موجودی این چنین حقیر و پست و بی ارزش در میان می نهد.

·        آن سان که او «به هیئت گنجی در می آید، گنجی بایسته و آزانگیز، گنجی از آن دست که تملک خاک را و دیاران را دلپذیر می کند.»

·        بیا و کشتی ما در شط شراب انداز! (حافظ)

ادامه دارد.