۱۴۰۲ فروردین ۹, چهارشنبه

تحلیل دیگری از تراژدی «مهره سرخ» ـ شاهکار سیاوش کسرایی (۱۰۷)

 Siyavash Kasraei.jpg 

تحلیلی 

از

شین میم شین
 

۴

میرایی و شکفتگی جاودان در او ست

 

سیاوش در این جمله شعر

 هم نظر خود را تصریح می کند و هم برداشت ما را تصدیق.

مهره سرخ حاوی میرائی و شکوفائی است.

اما نه شکوفائی لحظه ای، گذرا، بلکه شکوفائی ابدی.

 

اما چرا و به چه دلیل نه شکوفائی لحظه ای، گذرا، بلکه شکوفائی ابدی؟

 

۵

زهراست زهر، باده لعلش

 

باده ی سرخگون مهره سرخ زهرترین زهرها ست!

زهر مهلک است.

هم سرمست می کند و هم بیهوش و از خود بی خود.

 

۶

جز عاشقان پیاله نگیرند از این شراب

 

از شراب لعلگون مهره سرخ نه هر کس و ناکس، بلکه عاشقان پیاله می گیرند.

سیاوش بدین طریق شاید برای اولین بار در عرصه ادبیات میهن دیالک تیک عاشق و معشوق را به شکل دیالک تیک شخصیت و توده، پیشاهنگ و سپاه، ایدئولوگ و طبقه بسط و تعمیم می دهد:

توده های مولد و زحمتکش در قاموس شاعر توده ای،

به مقام معشوقی پرستیدنی ارتقا می یابند و شخصیت های انقلابی و علمی و پیشاهنگان توده ای به مقام عاشق.

حمل مهره سرخ

(جهان بینی پرولتاریا)

را

 نخست عاشقان شیفته توده به عهده می گیرند تا زمینه برای توده ای شدن جهان بینی پرولتاریا هموار شود و اکثریت اعضای جامعه به مقام حاملین مهره سرخ ارتقا یابند.

 

۷

این همان ایده و ایدئال برتولت برشت است:

« بدبخت جامعه ای که به قهرمان نیاز دارد»:

توده باید چنان توسعه یابد که دیالک تیک قهرمان و توده رنگ بازد.

مهره سرخ توده ای شود!

جهان بینی پرولتاریا جهانگیر شود.

تفکر مفهومی طرز تفکری عام و عمومی شود.

 

۸

بیگاه می کشد

تا هر پگاه بر کشدت همچو آفتاب

 

سیاوش

 در این بیت شعر

به سؤال مطروحه از سوی ما جواب می دهد:

«چرا و به چه دلیل نه شکوفائی لحظه ای، گذرا، بلکه شکوفائی ابدی؟»

 

به همین دلیل:

مرگ به دلیل حمل مهره سرخ نه مرگی طبیعی و عادی، بلکه مرگی از طرازی دیگر است:

دیالک تیکی از حیات و ممات است.

مرگی است که آبستن زندگی است.

مماتی حیاتمند است.

حیاتی ابدی در بطن مرگ.

مرگی که هر پگاه بسان آفتاب از افق یادها سر می زند و خاطر خستگان را به آشوب می کشد.

مرگی قوی تر از هزاران زندگی.

مرگی چنان زندگی مند که ارتجاع از گوری برای شهید مهره به بازوئی وحشتی عظیم دارد و به همین دلیل خاوران ها را روز و شب شخم و شیار می زند.

 

ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر