نمونه برداری (دلبخواهی، تصادفی)

  

 پروفسور دکتر 

ولفگانگ ایشهورن
اریش هان
مانفرد پوشمن
روبرت شولتس
هورست تاوبرت 

و دهها تن دیگر
(۱۹۶۹)

برگردان
شین میم شین

 

۱

·    نمونه برداری در پژوهش سوسیولوژیکی  به جریان و نتیجه برجسته سازی (گردآوری داتاها) جزئی ئی اطلاق می شود که به مدد روش تصادفی صورت می گیرد.

 

۲

·    در بخش اعظم بررسی های سوسیولوژیکی، گروه نسبتا بزرگی از جمعیت و به عبارت دیگر، پدیده توده ای نسبتا بزرگی در عرصه حیات جامعتی پایه و اساس نمونه برداری را تشکیل می دهند.

 

۳

·    از این رو، تقریبا در کلیه این موارد رسم بر آن است که فقط بخشی از کل این مجموعه اساسی مورد بررسی قرار گیرد.

 

۴

·    دلایل صرفنظر از بررسی کل مجموعه اساسی و توسل به نمونه برداری به شرح زیرند:

 

الف

فاکتورهای (عوامل) معرفتی ـ نظری

 

۱

·    برجسته سازی (گردآوری داتاهای) کل مجموعه اساسی مستلزم دستگاه فنی و سازمانی پر دامنه و نظارت و کنترل دقیق است که مجموعه برجسته سازی را تقریبا امکان ناپذیر می سازد.

 

۲

·    به سبب تعداد بیشمار عناصر، بررسی هر کدام از عناصر نمی تواند با دقت درخور لازم صورت گیرد.

 

۳

·    شناخت دلایل انتخاب تعداد معینی از عناصر برای بررسی، با توجه به تعداد بیشمار عناصر مورد نظر برای بررسی دشوارتر می گردد.

 

۴

·    تعداد بیشمار عناصرو میزان خارق العاده اظهارات به بروز خطاهای عملی و نتیجتا به مخدوش گشتن نتایج در روند برجسته سازی و ارزیابی  منجر می شود.

·    خطاهایی که می توانند در مقایسه با خطاهای روش نمونه برداری به مراتب بیشتر باشند.

 

ب

عوامل اقتصادی

 

۱

·    مستلزم تدارک، اجرا و ارزیابی هر برجسته سازی کلی، محفل بزرگی از همکاران متخصص است.

 

۲

·    بررسی همه عناصر هر مجموعه اساسی مستلزم مدت زمان بزرگی است که به سبب آن، فعلیت (اکتوئالیته) نتایج به خطر می افتد.

 

۳

·    هر برجسته سازی کلی در زمینه مجموعه های اساسی بزرگ مستلزم هزینه مالی بالایی است که با نتیجه بررسی تناسب درخور ندارد.

 

***

 

۵

·    در کردوکار عملی پژوهش تعدادی از روش های گزینشی به خدمت گرفته می شود که به برکت آنها تلاش به عمل می آید تا با زیربرجستگی سازی ئی بتوان به گزینش نماینده (رپره سنتاتیو) برای بررسی نایل آمد.

 

·    (زیربرجستگی سازی را به تقلید از اصطلاح مته متیکی زیرمجموعه می سازیم. مترجم)

 

۶

·    این روش گزینشی را می توان بنا بر نوع حصول عناصر بررسی به دو دسته زیر طبقه بندی کرد:

 

الف

·    روش گزینشی بنا بر ارجحیت قایل شدن به عناصری (خوب انگاشتن عناصری)

 

ب

·    روش گزینشی تصادفی و یا روش مبتنی بر نمونه برداری

 

۷

·    مشخصه انواع مختلف گزینش مبتنی بر ارجحیت قایل شدن (مثلا گزینش آگاهانه و گزینش مبتنی بر ضرایب) عبارت از این است که بر مبنای معارف مربوط به ترکیب مجموعه اساسی، تلاش به عمل می آید تا گزینش عناصر نمونه وار برای بررسی صورت گیرد که در ترکیب شان به تشکیل مدل نماینده ای از مجموعه اساسی منجر می شوند.

 

۸

·    در این صورت اما مسئله گزینش عناصر معین برای بررسی، به گزینش سوبژکتیو پژوهشگران منفرد محول می شود.

 

۹

·    در اکثر موارد می توان به کمک روش گزینشی بنا بر ارجحیت قایل شدن به عناصری (خوب انگاشتن عناصری) به زیربرجسته سازی رپره سنتاتیو (زیربرجسته سازی ئی که نقش نماینده ایفا کند) نایل آمد.

 

۱۰

·    ولی در این صورت نمی توان رپره سنتاتیویته نتایج حاصله را به مدد متد های مته متیکی ـ ایستاتیستیکی مورد بررسی قرار داد.

 

۱۱

·    مطالبه تضمین نتایج حاصله به مدد متد های مته متیکی ـ ایستاتیستیکی اما امروزه در اکثر موارد برای بررسی سوسیولوژیکی الزامی است.

 

۱۲

·    روش گزینشی بنا بر ارجحیت قایل شدن به عناصری (خوب انگاشتن عناصری) ضمنا با اصطلاح «نمونه برداری» دمساز نیست.

 

۱۳

·    عنوان روش نمونه برداری فقط در مورد گروه روش گزینشی تصادفی اعتبار دارد.

·    بنابرین باید علیرغم برخی معضلات دست و پاگیر دیگر، فقط از این روش گزینشی برای مرزبندی با روش های گزینشی دیگر استفاده کرد.

 

۱۴

·    با استفاده از این روش گزینشی شرایطی پدید می آیند که تحت آن شرایط گزینش عناصر بررسی منفرد تصادفی که به طور اوبژکتیو مؤثر می افتند، تعیین کننده باشد.

 

۱۵

·    با گروه روش نمونه برداری میان روش های گزینشی زیر تفاوت گذاشته می شود:

 

الف

·    گزینش تصادفی محض (بی غل و غش)

 

ب

·    گزینش تصادفی لایه بندی شده

 

پ

·    گزینش انبوه

 

ت

·    گزینش چند مرتبه ای

 

۱۶

·    فرم اساسی (بنیادی) کلیه گزینش های مبتنی بر نمونه برداری را گزینش تصادفی بی غل و غش تشکیل می دهد

 

۱۷

·    پیش شرط استفاده از گزینش تصادفی این است که هر عنصرمجموعه اساسی، برای گزینش، امکان مساوی متفاوت از صفر و احتمال قابل محاسبه داشته باشد.

 

۱۸

·    بدین طریق امکان آن فراهم می آید که بتوان با این متد گزینشی دقیقا با وسایل مته متیکی ـ ایستاتیستیکی کار کرد.

·    وسایلی که به واسطه آنها احکام لازم راجع به میزان خطاها که با گزینش پدید می آیند و راجع به درجه اطمینان نتایج حاصله صادر کرد.

 

۱۹

·    مهمترین فنون برای تهیه گزینش های تصادفی را دو گزینش زیر تشکیل می دهند:

 

الف

·    گزینش لوتری (بلیط بخت آزمایی)

 

ب

·    گزینش سیستماتیکی (منظم)

 

۲۰

گزینش لوتری

(بلیط بخت آزمایی)

 

·    در گزینش لوتری (بلیط بخت آزمایی) از صندوقی که حاوی گلوله های شماره گذاری شده است، یعنی نماینده عناصر مجموعه کلی اند، پس از قاطی کردن آنها، نمونه برداری ئی بسته به دامنه تعیین شده (مثلا درلوتری برای برنده ۱۰۰ هزار دلاری، ۱۰ هزار دلاری، ۵ هزار دلاری، یک هزار دلاری، ۱۰۰ دلاری و ۱۰ دلاری) برداشته می شود.

 

۲۱

·    برای تسهیل امر و به عوض این روند، از لیست های تعیین شده استفاده می شود که بنا بر به اصطلاح، اصول صندوق تهیه شده اند.

 

۲۲

·    شماره های به دست آمده از مجموعه کلی عناصر شماره گزاری شده بنا بر عناصر تنظیم یافته در نظر گرفته می شوند که تشکیل دهنده نمونه برداری مورد بررسی اند.

 

۲۳

گزینش سیستماتیکی

(منظم)

 

·    در گزینش سیستماتیکی (منظم)، عناصر مورد بررسی بنا بر سیستم معینی انتخاب می شوند.

·    آنسان که هر عنصر مجموعه کلی (مثلا هر ۲۰۰ سکنه هر شهر بزرگ) مورد نمونه برداری قرار می گیرد.

 

۲۴

·    در به اصطلاح نمونه برداری ها می توان به مدد روش های مته متیکی ـ ایستاتیستیکی که مبتنی بر تئوری احتمالاتند، درجه اطمینان (یعنی میزان احتمال را که با آن می توان از نمونه برداری به مجموعه اساسی رسید) و حدود و ثغور اطمینان را (یعنی انحرافاتی را که به مدد آنها ارزش های نمونه برداری از مناسبات توزیعی در مجموعه اساسی، مورد محاسبه قرار می گیرند) به دست آورد.

 

۲۵

روش گزینشی تصادفی

 

·    از روش گزینشی تصادفی عمدتا در بررسی های بزرگتر استفاده به عمل می آید.

·    بررسی هایی که در آنها اقلیم بزرگتری مورد بررسی قرار می گیرد.

 

۲۶

·    به تجربه دیده شده که در استفاده از روش گزینشی تصادفی بی غل و غش با اطمینان عملی کافی نمونه برداری هایی صورت گرفته اند که در آنها مجموعه مورد نظر  نمایندگی می شود. 

·    نمونه برداری هایی که از مجموعه اساسی، انحرافات اندکی دارند.

 

۲۷

روش گزینشی لایه بندی شده

 

·    اما برای تضمین اینکه مشخصات معینی در نمونه برداری با نسبت های یکسانی در مجموعه اساسی وارد می شوند، اغلب از روش گزینشی لایه بندی شده استفاده می شود.

 

۲۸

·    در روش گزینشی لایه بندی شده، قبل از گزینش هر کدام از عناصر بررسی، مجموعه اساسی به لایه ها تقسیم بندی می شود.

·    لایه هایی که همگون تر از مجموعه اساسی اند.

 

۲۹

·    در بررسی سوسیولوژیکی اکثر اوقات معاییر زیر به خدمت گرفته می شوند:

 

الف

·    سن و سال

ب

·    جنسیت

پ

·    کردوکار

ت

·    وضعیت خانوادگی

ث

·    تحصیلات مدرسی

ج

·    بزرگی و نوع کارخانه

ح

 

·    بزرگی و نوع محل سکونت

 

خ

·    مدت کار در کارخانه و غیره

  

۳۰

·    بعد، از هر لایه تشکیل یافته، با روش گزینشی تصادفی  محض، تعدادی از عناصر مورد بررسی به تناسب مجموعه اساسی تعیین می شود.

·    یعنی نمونه برداری خاصی به عمل می آید.

 

۳۱

·    از این متد در مواردی نیز استفاده می شود که گروه های منفرد در مجموعه اساسی سهم ناچیزی از عناصر دارند.

 

۳۲

·    در این موارد، اغلب چنان عمل می شود که انگار تناسب توزیعی عناصر مورد بررسی بر هر کدام از لایه ها مطرح نیست.

·    بلکه از هر لایه به لحاظ تعداد، نمونه برداری یکسانی صورت می گیرد.

 

۳۳

·    در تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده از لایه ها اما باید توجه شود که با این روش عناصر موجود در هر لایه میزان احتمال مختلفی دارند و لذا در نمونه برداری متناسب با سهام موجود شان در مجموعه کلی نیستند.

 

۳۴

·    این خدشه حاصله در نتایج را بعدا با تعیین وزن مخصوص (نسبت وزن چیزی بر حجمش را وزن مخصوص می گویند) نتایج از هر کدام از لایه ها تصحیح می کنند.

 

۳۵

روش گزینشی انبوده

 

۱

·    قبل از همه به دلایل فن برجسته سازی، اغلب مطلوب خواهد بود، اگر هر کدام از عناصر مورد بررسی در عرصه بزرگی پخش نشده باشند.

·    بلکه فشرده باشند.

 

۲

·    در در این جور موارد از روش گزینشی انبوه استفاده به عمل می آید.

 

۳

·    آنگاه مجموعه کلی دوباره به گروه هایی تقسیم می شود.

·    البته در این صورت باید توجه داشت که این «انبوهه های» متشکله حتی الامکان حاوی ترکیب ناهمگونی باشند و با تعداد معینی از «انبوهه ها» ترکیب مجموعه کلی را منعکس کنند. 

 

۴

·    «انبوهه ها» مرتب شماره گذاری می شوند و با استفاده از روش گزینشی تصادفی محض تعداد لازم از «انبوهه ها» نمونه برداری می شوند.

 

۵

·    بعد همه عناصر این «انبوهه ها» مورد بررسی قرار می گیرند.

 

۶

·    چنین «انبوهه هایی» به عنوان مثال از چیزهای زیر تشکیل می یابند:

 

الف

·    بریگادهای (پیشاهنگان) کارخانه ها

 

ب

·    محلات کوچک

پ

 

·    بخش هایی از مناطق و شهرها

 

پ

·    خیابان ها

ث

 

·    خانه های اجاره ای بزرگ

 

ج

·    خانواده ها

ح

·    مدارس و غیره

 

۷

·    اگر چه در استفاده از این روش گزینشی انبوه، خطاهای گزینشی بزرگتر از خطاهای استفاده از روش گزینشی تصادفی می توانند باشند، علیرغم آن اغلب از این متد   استفاده می شود.

 

۸

·    برای اینکه با استفاده از این روش گزیشنی وقت و زحمت کمتری مصرف می شود.

 

روش گزینشی چند مرحله ای

 

۱

·    در روش گزینشی چند مرحله ای، عناصر مورد بررسی با نمونه برداری های متعدد پشت سر هم حاصل می آیند.

·    در این روش گزینشی می توان هم از روش گزینشی لایه بندی شده بهره برگرفت و هم از روش گزینشی انبوه.

 

۲

·    مرحله آخر، معمولا از روش گزینشی تصادفی محض تشکیل می یابد.

 

۳

·    از این روش گزینشی چند مرحله ای، مثلا در موارد زیر استفاده می شود:

 

الف

·    در هر رشته صنعتی کلیه کارخانجات بسته به بزرگی شان به مثابه لایه هایی در نظر گرفته می شوند.

 

ب

·    از این لایه ها به مدد روش گزینشی انبوه، گزینش هر کدام از کارخانه ها صورت می گیرد.

 

پ

·    در هر کدام از این کارخانه ها، کارکنان کارخانه بسته به کردوکار شان به لایه هایی تقسیم بندی می شوند.

·    بعد با استفاده از روش تصادفی محض، تعداد لازم از اشخاص مورد نظر حاصل می آید.

 

۴

·    در کلیه بررسی های سوسیولوژیکی که به کمک زیربرجسته سازی ها صورت می گیرند، نتایج مکسوبه می توانند به مجموعه بنیادی منتقل شوند.

 

۵

·    اما باید خاطرنشان شد که اینجا ما با احکامی راجع به مجموعه ایستاتیستیکی (آماری) سر و کار داریم و نه با احکامی راجع به هر شخصیت، احکامی راجع به هر کدام از شخصیت ها.

 

۶

·    برای به دست اوردن چنین احکامی استفاده از متدهای دیگر الزامی است.

·    برای اینکه چنین الزامی از حد امکانات روش نمونه برداری فراتر می رود.

 

·    مراجعه کنید به همه پرسی، متد، ایستاتیستیک (آمار)

 

پایان