خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۶۶)

·

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

 

فصل هفتم

بخش دوم

قسمت ششم

۱

·     مکمل صلح ابدی کانت، تز او راجع به پیشرفت مداوم نوع بشر است که اندیشه اصلی فلسفه تاریخ او را تشکیل می دهد.

 

۲

·     فلسفه تاریخ  کانت حاوی دو گشتاور (ممان) برای پیش شرط بی چون و چرایی است که از موضع علمی و فلسفی اصلی او به طرز بیواسطه استخراج می شوند:

 

الف

·     گشتاور اول عبارت است از یقین به اینکه در تاریخ به همان سان قانونمندی حاکم است که در طبیعت.

 

ب

·     گشتاور دوم عبارت است از این تز او که بشریت )بی اعتنا به کلیه عقبگردها و درجا زدن ها)، در پیشرفت مداوم به وضع بهتر قرار دارد.

 

۳

·     کانت برای این تز هم در ماضی اعتبار قایل بوده است، هم در مضارع و هم در مستقبل.

 

۴

·     به این معنا، تلاش های تاریخی ـ فلسفی کانت در راستای کشف قوانین پیشرفت مداوم بشری به سوی فرم های عالی تر و  متعالی ترند.

 

۵

·     کانت می نویسد:

·     «علیرغم نیت متافیزیکی آدمیان راجع به مفهوم آزادی اراده، پدیده ها یکسان هستند:

·     چه پدیده های ناشی از اعمال بشری (پدیده های جامعتی) و چه پدیده های طبیعی بنابر قوانین عام صورت می گیرند.

 

۶

·     تاریخ که با نقل پدیده ها سر و کار دارد، علیرغم مبهم و مستور بودن علل آنها، می توان گفت که بازی (نقش بازی) اراده آزاد بشری در مقیاس کلان، می تواند جریان قاعده مند واحدی باشد.

 

۷

·     اگرچه تاریخ در نظر افراد منفرد، چیزی پیچیده، بغرنج و فاقد قاعده و قانون نمودار می گردد، اما در نظر کل نوع بشر، می تواند به مثابه توسعه پیشرونده ی مستمر وضع آغازین یگانه ای شناخته شود.»

·     (کانت، «مجموعه آثار»، جلد ۶، ص ۳۳)

 

ادامه دارد.