تحلیلی
از
میم حجری
با
سپاس
از
لیلی و سرو ناز
۱
ای عاشقان،
ای عاشقان
پیمانه ها
پر خون کنید
وز خون دل
چون لاله ها
رخساره ها
گلگون کنید.
معنی تحت اللفظی:
ای عاشقان
پیمانه ها
را
با
خون
پر کنید
و
رخساره ها
را
از
خون دل
بسان لاله ها
گلگون کنید.
این غزل سایه
به
لحاظ فرم
فوق العاده غنی و قوی
است
و
یادآور
غزل های معینی از سعدی و حافظ و مولوی
است.
می توان گفت
که
در
این غزل سایه
افسار محتوا (مضمون شعر)
به
دست فرم
است
و
نه
برعکس.
تک تک مصراع های این غزل
مملو
از
واژه های همقافیه
اند.
۲
ای عاشقان،
ای عاشقان
پیمانه ها
پر خون کنید
وز خون دل
چون لاله ها
رخساره ها
گلگون کنید.
واژه های همقافیه این بیت
پیمانه
لاله
رخساره
از
سویی
و
چون و خون و گلگون
از
سوی دیگر
اند.
۳
ای عاشقان،
ای عاشقان
پیمانه ها
پر خون کنید
وز خون دل
چون لاله ها
رخساره ها
گلگون کنید.
اما
محتوای فکری این بیت غزل سایه
چیست؟
چرا
سایه
عاشقان
را
خطاب قرار می دهد
و
نه
ساقیان
را؟
پر کردن پیمانه ها
نه
فونکسیون عاشقان،
بلکه
فونکسیون کلاسیک و سنتی ساقیان
است.
دلیل این تجدید نظر سایه در فونکسیون فوق الذکر
محتوای پیمانه ها
ست.
۴
ای عاشقان،
ای عاشقان
پیمانه ها
پر خون کنید
وز خون دل
چون لاله ها
رخساره ها
گلگون کنید.
عاشقان
به
فرمان شاعر
باید
پیمانه ها
را
از
خون
پر کنند.
چنین کاری از دست ساقیان بر نمی آید.
اگر
به
مصراع دوم دقت شود،
عاشقان
باید
پیمانه ها
را
از
خون دل خویش
پر کنند.
فقط
در
این صورت
مصراع دوم
معنی منطقی و علی (علت و معلولی)
کسب می کند:
خونخواران
در اثر خونخواری
رخساره شان
بسان لاله ها
سرخ و خونرنگ
می گردد.
می توان گفت
که
سایه
می را با خون (دل)
ساقی را با عاشق
میخواره را با خونخواره
تعویض کرده است.
آنچه سایه به هنگام سرایش این شعر نمی داند،
چند ماه بعد
خواهد دانست
و
در
اشعار دیگرش
(مثلا در مرثیه هایی در رثای طبری و یاران)
تبیین خواهد داشت،
بی آنکه
به
این غزل
اندیشیده باشد.
حالا
می توان
منظور عینی و منطقی ـ علمی شاعر
از
عاشقان و خونخواران
را
درک کرد و توضیح داد.
منظور عینی شاعر
به
«منظوری»
اطلاق می شود
که
حتی
روح شاعر
از
آن
خبر ندارد.
ولی
به
طور عینی و ناخودآگاه
در
شعرش
نفوذ می کند.
خاصیت حیرت انگیز آثار هنری
همین
است.
هنرمند
به
محتوای اثر خویش
واقف
نیست.
عاشقان
کسانی اند
که
در
طول حکومت خاندان پهلوی
به
عوض می،
خون دل
خورده اند.
(توده ای ها)
خونخواران
کسانی
اند
که
بر
حکومت خاندان پهلوی
پیروز شده اند
و
اکنون
به
جشن و پایکوبی و عیش و عشرت
مشغولند.
(اشرافیت کثافت فئودال و روحانی و بورژوازی کثافت سنتی ـ بازاری)
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر