خرد ـ انسان ـ تاریخ (۶۸)

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

فصل ششم

وظیفه فکری فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان

بخش اول

۱۹

·    این توضیح انگلس فقط شامل حال روشنگری فرانسه نمی شود.

۲۰

·    این توضیح انگلس را تمامی تاریخ توسعه تفکر کلاسیک بورژوایی تصدیق و تأیید می کند.

۲۱

·    فلسفه کلاسیک بورژوایی با مفهوم خرد می ایستد و می افتد. 

۲۲

توماس هوبس

(۱۵۸۸ ـ ۱۶۷۹)

فیلسوف، ریاضی دان بریتانیائی

  تدوینگر بزرگ «تئوری دولت»

در

عصر جدید آغازین

کتاب معروف او «هیولا» نام دارد

·    حتی در آثار هوبس می خوانیم:

·    «حکمت (خردمندی) حقیقی اکنون عبارت است از شناخت حقیقت در کلیه چیزها.

·    حقیقت از یادآوری نام ثابت و معین چیزها نشئت می گیرد.

·    حقیقت اثر روح نیرومندی نیست.

·    حقیقت اثر جرقه ناگهانی نیست.

·    حقیقت اثر خرد راستین است.

·     یعنی اثر فلسفه است.»

·    (هوبس، «مقدمات (خطوط اساسی) فلسفه»، بخش سوم، ۱۹۴۹، ص ۶۰)

۲۳

دنیس دیدرو

 (۱۷۱۳ ـ ۱۷۸۴)

یکی از خلاق ترین اندیشمندان ماتریالیست روشنگری اروپا

 از مؤلفین برجسته دایرة المعارف

از همکاران و دوستان دآلمبر، روسو، کاندیلا.

·    دیدرو می نویسد:

·    «خرد برای فلاسفه همان معنی را دارد که عفو و بخشش  الهی برای مؤمنین مسیحی دارد.

·    عفو و بخشش الهی مؤمنین مسیحی را به انجام اعمال نیک وامی دارد.

·    خرد هم فلاسفه را به انجام اعمال نیک وامی دارد.»

·    (دیدرو، «نوشتجات فلسفی»، ۱۹۶۱، جلد ۱، ص ۳۸۵)

۲۴

·    فلسفه و خرد برای فلسفه کلاسیک بورژوایی معنی واحدی دارند.

۲۵

·    حیرت انگیز این است که فلسفه کلاسیک بورژوایی کمترین تلاشی برای تعریف مفهوم خرد به خرج نمی دهد.

·    فقط خرد را به سادگی پیش شرط قرار می دهد.

۲۶

·    در آثار فلاسفه کلاسیک بورژوایی اگرچه به کرات راجع به خرد سخن گفته می شود، ولی از بازتاب انتقادی واقعی مفهوم خرد (حتی آنجا که مثلا در آثار کانت، تظاهر به بازتاب انتقادی خرد صورت می گیرد) کمترین خبری به گوش نمی رسد.

·    اما هرگز نباید فریب تلاش های متنوع فلاسفه کلاسیک بورژوایی در زمینه تعریف مفهوم خرد را خورد.

۲۷

·    این تعاریف فلسفه کلاسیک بورژوایی از خرد بالاعم در جهت تفکر انتقادی و بخشا در جهت عمل انتقادی است که به نام «خرد» صورت می گیرد.

·    از این رو، راجع به عقیده عقلی می توان از عقیده عقلی فلسفه کلاسیک بورژوایی سخن گفت.

۲۸

·    این واقعیت امر هرگز تصادفی نبوده و نیست.

·    چون منظور فلسفه کلاسیک بورژوایی از «خرد» از حد تفکر انتقادی صرف و عمل مورد نظر پا فراتر می نهد.

·    منظور فلسفه کلاسیک بورژوایی از «خرد»، قبل از همه از عرصه منطق و تئوری شناخت  پا فراتر می نهد.

ادامه دارد.