پروفسور دکتر گونتر کروبر
برگردان
شین
میم شین
IX
اصل علیت در
فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی
ادامه
8
·
نسبیت علیت، علاوه بر این بدان معنی است که مفاهیم «علت»
و «معلول» فقط در رابطه علی مشخص و معینی صدق می کنند:
·
آنچه در رابطه ای به عنوان معلول ظاهر می شود، می تواند
در رابطه ای دیگر به عنوان علت ظاهر شود و بر عکس.
9
·
حتی اگر ما رابطه علی منفرد و مشخصی را در نظر بگیریم،
باز هم علت و معلول نمی توانند به شکل خالص و بی غل و غش در آن خودنمائی کنند.
10
·
علت فقط معلول را پدید نمی آورد، بلکه خود ـ به نوبه خود
ـ در معلول «نفی» می شود.
·
برای اینکه معلول نیز بنوبه خود روی علت تأثیر می گذارد.
11
·
ایدئالیسم عینی در فرم نئوتومیسم منکر آن نمی شود که هر علتی، معلول علتی دیگر
است، علتی که بنوبه خود معلول علتی دیگر است و الی آخر.
·
مراجعه کنید به نئوتومیسم در تارنمای دایرة المعارف
روشنگری
12
·
یکی از راه های اثبات وجود خدا زنجیر علی، یعنی سلسله ای
از علت ها و معلول ها قلمداد می شود:
·
یک همچو زنجیر علی خطی باید حلقه نخستینی داشته باشد که
به عنوان علت مطلق (علت العلل) جهان مطرح شود، نوعی علت هر آنچه که هست. (خدا)
·
این شیوه استدلال علاوه بر این که در تناقض با نتایج
حاصل از علوم جدید است، خود غیرمنطقی است.
13
·
حتی اگر ما زنجیر علی خطی را به عنوان زنجیری بی پایان،
به معنای غیردیالک تیکی اش، به قول هگل به مثابه «بی پایانی کریه» در نظر بگیریم، قبول نخستین حلقه در این زنجیر
با پیش شرط قراردادی، مبنی بر بی پایان بودن زنجیر، ناسازگار خواهد بود:
·
اگر خود علت باید ـ بنوبه خود ـ معلول علتی دیگر باشد،
پس این حکم باید در باره خدا نیز که ظاهرا علت همه چیز است، صدق کند.
14
·
درک دیالک تیکی از پیوند علی سبب می شود که قبول علت مطلق
و ازلی زاید شود:
·
در حالیکه برای توسعه هر سیستم محدود موجود در کاینات
بیکران نامحدود علل درونی یعنی تضادهای دیالک تیکی درونی و تأثیرات خارجی ناشی از پیوند
کلی تعیین کننده باشند، آنگاه برای توسعه کاینات به عنوان کل بیکران نا محدود فقط اصول ساختاری درونی نقش تعیین کننده بازی
می کنند.
·
برای اینکه در این جور مواقع، مفهوم تأثیر خارجی
غیرمنطقی خواهد بود:
·
زیرا در خارج از بی نهایت چیزی وجود ندارد:
·
برای بیکران نا محدود نمی تواند خارجی ئی متصور باشد.
15
·
ماده برای وجود، حرکت و توسعه خود نیازی به علت خارجی
ندارد.
·
ماده خود برای خود کافی است.
·
ماده «خود علت نهائی خویشتن خویش است.»
·
(مارکس و انگلس،
«کلیات»، جلد 20 ، ص 519 )
16
·
مشخصه مهم علیت عبارت است از پشت سرهم آمدن (توالی
زمانی) علت و معلول.
17
·
اما توالی زمانی را نباید شاخص علیت قرار داد.
18
·
محدود کردن علیت به توالی زمانی اشتباه است:
·
مثلا بهار بعد از زمستان می آید.
·
اما زمستان علت آمدن بهار نیست.
19
·
دلیل تعویض فصول سال را باید عمدتا در مورب بودن مدار
زمین جست.
20
·
تفاوت زمانی میان علت و معلول ـ مثلا در مورد تحولات
فیزیکی ـ می تواند خیلی ناچیز باشد، ولی بیشتر از صفر است.
21
·
اگر مفهوم علیت را به معنی محدود کلمه در نظر بگیریم، می
توان از همزمانی علت و معلول سخن گفت.
22
·
اینجا باید در نظر گرفت که وقتی می توان از علت سخن گفت،
که معلول متناسب با آن موجود باشد، چون «علتی که معلولی پدید نیاورد، نمی تواند
علت نامیده شود.»
·
(مارکس و انگلس،
«کلیات»، جلد 20 ، ص 519 )
23
·
از این رو، هر چیز و یا هر روند درلحظه ای علت می شود که
چیز و یا روند دیگری (یعنی معلولی) را پدید می آورد.
24
·
این اما مانع آن نمی شود که چیز و یا روندی که پس از
تولید معلول، علت نام خواهد گرفت، قبل از پدید آوردن معلول وجود عینی داشته باشد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر