دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (407)

پروفسور دکتر هورست هولتسر

فصل هشتم

علوم اجتماعی / جامعه شناسی

برگردان شین میم شین

بخش هفتم

توسعه جامعه شناسی بورژوائی

در کشورهای مختلف سرمایه داری 

پیشکش به

سرگرد عطارد

سردار سلحشور توده و حزب توده

در (۲۷ مهر ماه ۱۳۳۳) تيرباران شد.

29

·        این بجث فقط منجر بدان نمی شود که طرح مبتنی بر رفتار به مثابه بنیان نظری برای جامعه پژوهی تجربی غالب آید.

·        بلکه ضمنا منجر بدان می شود که تشکیل بدیلی برای طرح مبتنی بر رفتار تسریع شود.

30

·        این بدیل عبارت است از تئوری مبتنی بر تأثیر متقابل و تئوری عمل اجتماعی مبتنی بر آن.

31

·        نمایندگان آغازین این فرم جدید تئوری به انجام همزمان دو کار زیر نایل می آیند:    

الف

·        تشدید مبارزه تدافعی بر ضد سیطره تئوری مبتنی بر رفتار 

ب

·        مبارزه شدید در جهت جا انداختن تئوری مبتنی بر تأثیر متقابل در علوم اجتماعی 

32

·        نمایندگان آغازین این فرم جدید تئوری افراد زیر بوده اند:

الف

چارلز هورتون کولی (1864 ـ 1929) 

جامعه شناس امریکائی

هشتمین رئیس انجمن جامعه شناسی امریکا

·        چارلز هورتون کولی  

ب

ویلیام ایساک توماس (1863 ـ 1947) 

جامعه شناس امریکائی

استاد دانشگاه

پیشاهنگ استفاده علمی از مدارک شخصی

و رابطه میان شخصیت و فرهنگ

·        ویلیام ایساک (اسحاق) توماس     

ت

گئورگ هربرت مید (1863 ـ 1931) 

فیلسوف، جامعه شناس، روانشناس امریکائی

استاد دانشگاه شیکاگو

در رشته های

فلسفه

  روانشناسی اجتماعی

·        گئورگ هربرت مید

33

·        چارلز هورتون کولی،  ویلیام ایساک (اسحاق) توماس و گئورگ هربرت مید، مقوله بندی عمل اجتماعی به مثابه «رفتار» را و حذف روند اجتماعی از تئوری علوم اجتماعی و پژوهش علوم اجتماعی را رد می کنند.

34

·        چارلز هورتون کولی در آثار زیرین خود موضع مخالف با طرح مبتنی بر رفتار می گیرد:

الف

·        «طبیعت انسانی و نظام اجتماعی» (1902)  

ب

·        «سازمان اجتماعی» (1909)  

ت

·        «روند اجتماعی» (1918)  

35

·        چارلز هورتون کولی تئوری مبتنی بر رفتار را افشا می کند و استفاده از آن در فرد ایزوله گشته را به مثابه کرد و کاری ضد سوسیولوژیکی قلمداد می کند و اعلام می دارد که فرد باید به مثابه نتیجه «اجتماعی گشتن» (سوسیالیزاسیون) در نظر گرفته شود.

36

·        چارلز هورتون کولی فرد را به مثابه «آئینه خویشتن»، به مثابه «هویت من» تفسیر می کند که کونتور اجتماعی خود را از تأثیر متقابل با دیگران اخذ می کند.

37

·        بنا بر قانون اصلی چارلز هورتون کولی، «خویشتن فرد و جامعه دو روی مدال واحدی را تشکیل می دهند.»

·        (چارلز هورتون کولی، «سازمان اجتماعی» در «دو اثر اصلی چارلز هورتون کولی »، ص 5)      

38

·        دلیل چارلز هورتون کولی به شرح زیر است:

·        «جامعه در شعور (ذهن) «من» به مثابه تماس و تأثیر متقابل میان تصورات معینی که «من» از توماس، هنری، سوسن، برژیت و غیره دارم، وجود دارد.»

·        (چارلز هورتون کولی، «طبیعت انسانی و نظام اجتماعی»، ص 119) 

39

·        مارکس نیز این مسئله را به طرز مشابهی فرمولبندی کرده است:

·        «از آنجا که انسان نه، آئینه در دست و نه، به مثابه فیلسوف فیشته ای از مادر زاده می شود، من منم.

·        انعکاس یافته در انسان.

·        انعکاس یافته در وهله اول در انسان دیگر.

·        انسانی موسوم به پطر، در وهله اول، در رابطه با انسان دیگری به نام پاول (به مثابه انسانی همانند خویش) به خویشتن خویش به مثابه انسان می رسد.»

·        (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد 23، ص 67)     

40

·        چارلز هورتون کولی البته ـ بر خلاف مارکس ـ هر کس را با شعورش یکسان قلمداد می کند و سرانجام بطرز ایدئالیستی او را از فرم های کرد و کارش، از شرایط تأثیر متقابلش و از نتایج نهادین آنها متمایز می سازد.

·        (نهاد به فرم همزیستی انسانی اطلاق می شود که مبتنی بر سرلوحه های ثابت معین باشد.

·        مثلا نهاد ازدواج.

·        نهاد خانواده.

·        نهاد علمی (دانشگاه)

·        نهاد دولتی (پارلمان، مجلس)

·        نهاد اجتماعی

·        نهاد مذهبی و غیره. مترجم)   

ادامه دارد.