دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (320)

پروفسور دکتر هانس یورگ سندکولر

فصل هفتم

ماتریالیسم 

برگردان شین میم شین

پیشکش

 به

 عبدالصمد کامبخش و احسان طبری

  (  ۱۲۸۲ ـ ۱۳۵۰ )  

بخش نهم

 ماتریالیسم و دیالک تیک از زمان لنین.

 نقد ماتریالیسم به مثابه نقد مارکسیسم

·        سوسیالیسم علمی و فلسفه مارکسیستی که بطور منطقی با توسعه ی لنینی دیالک تیک ماتریالیستی پیوند دارند، با اشاره پوله میکی (مبتنی بر مجادله) بر بوخارین مخدوش نگشته است.

1

 گئورگ لوکاچ (1885 ـ 1971)

فیلسوف، منتقد ادبی مجارستانی

آثار او:

تاریخ و شعور طبقاتی

روح و فرم

تئوری رمان

اگزیستانسیالیسم و مارکسیسم

تخریب خرد

اونتولوژی و مارکس

استه تیک

·        اما انتقاد گئورگ لوکاچ در اثرش تحت عنوان «تاریخ و شعور طبقاتی» (1923) و انتقاد کارل کورش در اثرش تحت عنوان «مارکسیسم و فلسفه» (1931) از گرایشات مبتنی بر مبتذل (ساده لوحانه) سازی و مکانیزاسیون (مکانیکی کردن) دیالک تیک ماتریالیستی تا آنجا که در رابطه با جریایاتی بوده اند که توسط کائوتسکی، بوگدانوف و بوخارین نمایندگی می شدند، حقانیت نسبی داشته اند.

2

کارل کورش (1886 ـ 1961)

از نمایندگان رویزیونیسم و آنتی مارکسیسم آلمانی

متکی بر نئوهگلیانیسم

·        آماج انتقاد گئورگ لوکاچ و کارل کورش اما از قضا کسانی بوده اند که این مبتذل سازی و مکانیزاسیون دیالک تیک ماتریالیستی را به نقد کشیده اند.

3

·        آماج انتقاد گئورگ لوکاچ و کارل کورش، فریدریش انگلس و ولادیمیر لنین بوده اند. 

4

·        گئورگ لوکاچ در مطلبی تحت عنوان «مارکسیسم ارتدوکس چیست؟» در اثرش تحت عنوان «تاریخ و شعور طبقاتی»، خطاهای زیر را مرتکب شده است:

الف

·        اولا «مارکسیسم دیالک تیکی» کذائی را در «اسلوب پژوهشی صحیح» خلاصه کرده است.

·        (گئورگ لوکاچ، «تاریخ و شعور طبقاتی»، 1923، ص 13)

ب

·        ثانیا این اسلوب را بر «واقعیت تاریخی ـ اجتماعی» محدود ساخته است.

ت

·        ثالثا اعلام داشته که انگلس به سبب «سوء تفاهم هائی، به پیروی از هگل» این اسلوب را به «شناخت طبیعت» نیز بسط داده است و فقدان «تعین های تعیین کننده ی دیالک تیک در شناخت طبیعت» را نادیده است.

·        (همانجا، ص 17)     

5

·        گئورگ لوکاچ، در مطلبی تحت عنوان «چیز واره گشتن و شعور پرولتاریا» از مفهوم «تصویر» انگلس فاصله گرفته است.

·        برای اینکه بزعم لوکاچ در این مفهوم، «به دوئالیته غلبه ناپذیر تفکر و وجود، شعور و واقعیت، بطور نظری عینیت بخشیده می شود.»

·        (همانجا، ص 219)   

6

·        نقد لوکاچ از ماتریالیسم فقط از عوضی گرفتن دیالک تیک ماتریالیستی با رویزیون ناتورالیستی در ماتریالیسم تاریخی  (که بدرستی نقد کرده است)، نشئت نمی گیرد.

·        بلکه ناشی از هگلیانیسم نیندیشیده است:

الف

·        لوکاچ ضمن به کوچه علی چپ زدن خود، حکم زیر از مارکس را بد نقل می کند:

·        مارکس می گوید:

·        مقوله ها «فرم های وجودی اند، تعین های وجودی اند.»

·        لوکاچ می نویسد:

·        مارکس گفته:

·        مقوله ها «شرایط وجودی اند.»

·        (همانجا، ص 17)   

ب

·        درست ـ قبل از همه ـ بسان تز فلسفه یکسانی (هویتی)، مبنی بر اینکه ماتریالیسم تاریخی، یعنی «خودشناسی جامعه کاپیتالیستی»، بطور انتزاعی، «جامعه عبارت است از اوبژکت شناخت.»

·        (همانجا، ص 253)  

·        در رابطه با نقد نظرات گئورگ لوکاچ، مراجعه کنید به اروایلر، «لوکاچ. دیالک تیک میان ایدئالیسم و پرولتاریا» که ضمنا حاوی مقالاتی از ولفگانگ آبندروت است.

ادامه دارد.