سیری در شعری از الفرد ادوارد هاوسمن (4)

وقتی عاشق تو بودم

سرچشمه:

صفحه فیسبوک ترلان

تحلیلی از مسعود بهبودی 

و تا فرسنگ ها در اطرافم شگفتی و شادی می رویید

و رفتارم همه نیک و دلپسند بود.

·        شاعر اکنون میان عشق و رویش شگفتی و شادی از سوئی و میان عشق و رفتار نیک و پسندیده از سوی دیگر رابطه علت و معلولی (رابطه علی) برقرار می کند.

1

و تا فرسنگ ها در اطرافم شگفتی و شادی می رویید

·        آنچه شاعر رویش شگفتی و شادی ناشی از عشق می نامد، می تواند دلایل و مضامین (محتواهای) مختلف داشته باشد:

الف

و تا فرسنگ ها در اطرافم شگفتی و شادی می رویید

·        اگر شاعر به وصل معشوق خویش نایل آید و نیازهای غریزی ـ جنسی و عاطفی و روحی اش ارضا شوند، طبیعی است که  محیط زیست خود را شگفت انگیز و شادی بخش استنباط کند.

ب

و تا فرسنگ ها در اطرافم شگفتی و شادی می رویید

·        اگر شاعر در رؤیای وصل بسر برد و لذت حاصل از وصل ایدئالیزه گشته خود را بطرز مانی پولاتیو، دلبخواهی و سوبژکتیو در ذهن خود بازسازی کند، توهمی از رویش شگفتی و شادی خواهد داشت.

2

و تا فرسنگ ها در اطرافم شگفتی و شادی می رویید

·        خواه شق اول رویش شگفتی و شادی و هم شق دوم آن، هر دو ناپایدار، گذرا و موقتی خواهند بود.

·        برای اینکه دیو سیری ناپذیر درون (غرایز) را به هیچ ترفندی نمی توان ارضا کرد.

3

·        دشواری زیست اعضای طبقه حاکمه امپریالیستی و دیگر طبقات اجتماعی واپسین هم همین جا ست.

·        ارضای غرایز حیوانی تنها طریق و ترفند ممکنه برای معنا و محتوا بخشیدن به زندگی پوچ و بی محتوای آنها ست.

·        و از قضا درست همین باب الحوایج عاجز از بر آورده سازی حوایج آنها ست.

·        درست همین دیو درون، دیوی ارضا ناپذیر است.

4

و رفتارم همه نیک و دلپسند بود.

·        دلیل نیکی و پسندیدگی رفتار عاشق، همان دلیل پاکی مجبون است.

·        مجنون در چنگ غریزه جنسی اسیر است و کسب و کاری جز رقصیدن به ساز آن ندارد.

·        به همین دلیل همه تضادهای مجنون با جامعه و جهان، به درجه اختلافات بی ارج و ارزش تنزل می یابند و عملا مورد صرفنظر قرار می گیرند.

·        در نتیجه رفتار مجنون هم نیک و هم همه پسند جلوه گر می شود.

·        مجنون، دیوانه بی آزاری است و همه او را کم و بیش مورد ترحم  قرار می دهند.

·        نه آزاری به او می رسانند و نه آزاری از او می بینند.

·        مجنون اصولا با جامعه قطع رابطه کرده و با جانوران معاشر است.

·        برای اینکه غریزه قدر قدرت جنسی او را به بنیاد حیوانی اش برگردانده است.

5

اکنون آن عشق گذشته است

و از آن شگفتی ها هیچ بر جای نمانده

·        شاعر اکنون دیگر عاشق نیست.

·        دیو درون آرام گرفته و عقل مطرود دوباره برگشته و حق ابراز نظر کسب کرده است.

·        به همین دلیل توهم شاعر رنگ باخته و جای خود را به راسیونالیته (تعقل) سپرده است:

·        اکنون دیگر از رویش شگفتی و شادی در هر گوشه خبری نیست.

·        شاعر آن را استنباط و ادراک می کند که واقعا موجود است.

·        شاعر با ترک عشق کذائی، با رهائی نسبی از اسارت غریزه جنسی، هم رئالیست گشته و هم راسیونالیست (هم واقع بین و هم خردگرا)   

6

و تا فرسنگ ها در اطرافم همه چیز فریاد می زند

 و خبر می کند

که من دوباره همان خودم هستم.

·        اکنون صراحت خاصی وارد کلام شاعر می شود:

·        پایان فرمانفرمائی بلامنازع غریزه جنسی، پایان تخیل و توهم و آغاز رئالیسم و راسیونالیسم (واقع بینی و خردگرائی) است.

·        پایان عشق کذائی، پایان جانور وارگی و احیای آدمیت برباد رفته است.

·        شاید منظور فروغ فرخزاد از مفهوم «تولدی دیگر» هم همین بوده است.

ادامه دارد.