سیری در شعری از یداله رؤیائی (1)

در آفتاب سبز نگاه او

از مجموعه‌ ی «من از دوستت دارم»

تحلیلی از شین میم شین

·        از چشم من طنین تماشا برخاست

·        در چشم او طنین تماشا بنشست

·        موجی ز بی‌ گناهی من پر زد

·        با عمق بی‌ گناهی او پیوست

·        در آفتاب سبز نگاه او

·        تکرار نور بود و گریز رنگ

·        سودای جان و همهمه ‌ی دل بود

·        پرواز دور زورق صد آهنگ

·        آن، بیکرانه ظهر زمستان بود:

·        سرشار از حرارت دلخواه

·        با جلوه های عاطفه در تغییر

·        هر لحظه از درخشش ناگاه

·        موجی در آن دیار نمی‌آشفت

·        آن بی ‌گناهی ساکت را

·        در ماوراهای نهان لیکن 

·        روییده بود رقص علامت‌ ها

·        تا در من انتظاری را

·        ویران کنند

·        و انتظاری دیگر را  

·        عریان

·        اینک گریز بی‌ خبر دل را

·        زنگ کدام کوچ دمیده ا‌ست؟

·        سوی کدام جاده، نیاز نور

·        راهم به اشتیاق بریده ا‌ست؟

·        در نقش بی ‌قرار دو چشم من،

·        تنهایی غریب شکسته ا‌ست

·        در خلوت بزرگ دو چشم او،

·        تصویر اعتماد نشسته ا‌ست

·        در تنگه‌ های کوچک و دورش

·        هر لحظه روشنی ‌هایی

·        تکرار می ‌شود

·        در دور دست‌ ها

·        از تابش اشعه‌ ی نمناک

·        گودال بی ‌نهایت

·        هموار می ‌شود

·        تا من نگاه می‌ کنم

·        زان بیکرانه مزرع سبز

·        رنگی بُریده می‌ شود

·        تا او نگاه می‌ کُند

·        بر روی قلب من، ابدیت

·        گویی شنیده می ‌شود

پایان

ویرایش شعر از تارنمای دایرة المعارف روشنگری

رهگذر

مجله هفته

http://www.hafteh.de

·        من اگر جای علی سطوتی قلعه بودم، قبل از همه، خود شعر یدالله رؤیائی را نقل می کردم تا خواننده بداند که بحث بر سر چیست و ضمنا بتواند نقد او را ـ با وقوف به موضوع بحث، یعنی خود شعر ـ همراهی کند.

1

·        تحلیل عینی   شعر از واجبات است.

·        تحلیل عینی یعنی تحلیل شعر، بی اعتنا به خود شاعر و بیوگرافی او.

2

·        علی سطوتی اما ابیاتی بریده از شعر را، بی پیوند ارگانیک با کل شعر مورد تحلیل فرمالیستی و ضمنا ناپیگیر قرار می دهد.

·        ظاهرا هدف او از تحلیل شعر،  عمده کردن خود شاعر است.

·        این به معنی پیروی از سوبژکتیویسم معرفتی در روند تحلیل  شعر است.

·        این بدان معنی است که تحلیل علی سطوتی از دو نظر معیوب است:

الف

·        عیب اول آن این است که فرمالیستی است.

·        یعنی عناصر فرمال و صوری شعر و شاعر را زیر ذره بین می گذارد و عملا به عوامفریبی دست می زند.

·        چون در دیالک تیک فرم و محتوا، تعیین کننده نه فرم، بلکه محتوا ست.

ب

·        عیب دوم آن این است که شعر رؤیائی را با متد سوبژکتیویستی مورد بررسی قرار می دهد.

·        این شیوه برخورد به چیزها، پدیده ها، سیستم ها و روندهای هستی را دیری است که هم نمایندگان فلسفه بورژوائی واپسین برای تحریف حقایق به خدمت می گیرند و هم پیروان استالینیسم و هپیلی هپوئیسم و غیره.

3

·        زیر ذره بین این متد منحط تحلیل، سوبژکت شناخت (شاعر)  عمده می شود و اوبژکت شناخت، یعنی خود شعر ـ در بهترین حالت ـ در پیوند با پرونده شاعر، بسان خود شاعر لت و پار می شود.

4

·        حقیقت گمشده اما در خود اوبژکت شناخت و یا شعر است و نه در بیوگرافی و پرونده ی شاعر.

·        به قول حریفی، حقیقت سیب در خود سیب است و نه در خورنده، خرنده، کارنده و بوینده سیب.

·        چون سیبیت سیب در مولکول های شیمیائی متشکله سیب است.

·        شعر هم به همین سان.

5

·        ضمنا شعر که آگاهانه سروده نمی شود تا یخه شاعر را بچسبی و لت و پارش کنی.

·        شعر در دیالک تیک آگاهی و خودپوئی سروده می شود.

·        شعر چه بسا خودجوش است.

6

·        شعر ـ اگر شعر باشد ـ تقطیر روح دستخوش آشوب است.

·        به همین دلیل خود شعر دیالک تیکی از اوبژکتیف ـ سوبژکتیف است.

7

·        شعر و هر اثر هنری دیگر، آئینه ای است که در آن هم خود شاعر انعکاس می یابد، هم طبقه اجتماعی مربوطه و هم جامعه شاعر و حتی جهان شاعر.

8

·        هر اثر هنری آئینه هنرمند و جامعه و جهان او ست.

9

·        در ایران اما از دیرباز خود شاعر و   هنرمند زیر ذره بین نهاده می شود و نهایتا یا ایدئالیزه می شود، به عرش اعلی برده می شود و یا تخریب و رسوا می گردد.

·        یا احسنت و مرحبا می شنود و یا فحش و پرخاش و تف و توهین به نصیب می برد.

11

·        بخش اعظم میراث شعری قرون وسطی ایران به فحاشی وقیحانه شعرا به یکدیگر و خواهر و مادر و زن یکدیگر اختصاص دارد.

·        سنت مخربی که کماکان بر اذهان مردم کشور ما سنگینی می کند.

ادامه دارد.