فینال (غائی)، فینالیته (غائیت)، فینالیسم (غائیتگرائی) (2) (بخش آخر)

فینالیسم (غائیتگرائی)   

پروفسور دکتر گونتر کروبر

پروفسور دکتر یوهان شرام

برگردان شین میم شین  

·       فینالیسم (غائیت گرائی)، واژه ای لاتینی است.

1

·       فینالیسم عنوانی است برای جریانات فلسفی که منکر اصل علیت اند.

·       مراجعه کنید به علیت، دیالک تیک علت و معلول در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

·        جریانات فلسفی معتقد به فینالیسم، هر تغییر، توسعه و تکامل واقعیت عینی را در جهت رسیدن به آماج های ایده ای و یا در جهت تحقق آنها قلمداد می کنند.

3

·       بنظر آنها، این آماج های ایده ای تعیین کننده هر تغییر، توسعه تکاملی اند و بر آنها تقدم دارند.

4

·       فینالیسم در عرصه فلسفه ایدئالیستی آشیان دارد.

·       مراجعه کنید به ایدئالیسم و ماتریالیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری.

5

·       فینالیسم تعیین و تحقق آماج های ایده ای را (که خاص کردوکار انسانی است)، از عرصه جامعه فراتر می برد و به کل طبیعت نسبت می دهد و نیروی محرکه یگانه هر تغییر،  توسعه و تکامل در جهان را نه در تأثیر متقابل تضادهای داخلی و خارجی چیزها، روندها، سیستم ها و غیره، بلکه در هدفگذاری ها و آماج گذاری های ایده ای (اغلب ماورای جهانی) می داند.

6

·       آنجا هم که فینالیسم به پذیرش علل مؤثر تن در می دهد، آنها را تابع علل فینال (علل غائی) محسوب می دارد و علل غائی را مقدم بر آنها می داند.

7

·       فینالیسم قبل از همه جزء لایتجزای بسیاری از فلسفه های ایدئالیستی ـ  عینی، مثلا افلاطونیسم، تومیسم و نئوتومیسم بوده است.

·       مراجعه کنید به افلاطونیسم، تومیسم و نئوتومیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری.

8

·       فینالیسم به این مکاتب فلسفی ـ قاعدتا ـ در اثبات وجود موجود هدفگذار ماورای تجربی خدمت می کند و لذا وسیله توجیه مذهب است.

9

·       انواع مختلف اثبات وجود خدا بر مبنای فینالیسم از استنتاج دایره وار استفاده می کنند و لذا بی پایه اند:

الف

·       نخست، هدفخوانی حاکم بر طبیعت آلی را با توسل به وجود خدا توضیح می دهند.

·       (مثلا هدفخوانی (مناسب بودن) بارش باران برای رویش گیاهان را ناشی از مشیت خدا می دانند، خدائی که هنوز وجودش اثبات نشده است. مترجم)

ب

·       بعد، وجود خدا را با اشاره به همین هدفخوانی اثبات می کنند.

·       (یعنی با اشاره به این هدفخوانی ها در همه عرصه ها وجود خدا را اثبات می کنند، بی آنکه رابطه هدفخوانی ها با مشیت الهی را اثبات کرده باشند. مترجم)

·       مراجعه کنید به  فینالیته (غائیت)، تله ئولوژی، آماج، هدف در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان