اندیشه، چهره اراده زنده ای است که به سان فلز گداخته از کوره روان می گردد.رومن رولان «جان شیفته» (جلد چهارم)
سرچشمه:
فیسبوک عباس حجری
گاف سنگزاد
• رومن رولان برای تعریف اندیشه مفاهیم زیر را به خدمت می گیرد:
• «اندیشه»، «چهره»، «اراده»، «اراده زنده»، «فلز»، «کوره»
• ما برای درک منظور او باید مفاهیم زیر را مورد بررسی قرار دهیم:
مفاهیم «چهره» و «اراده»
• رومن رولان در این حکم خویش، دیالک تیک فرم و محتوا را به شکل دیالک تیک چهره و اراده زنده بسط و تعمیم می دهد.
• بدین طریق اندیشه تا درجه فرم اراده تنزل می یابد.
• اندیشه قالب و فرمی تلقی می شود که درونمایه اش، یعنی محتوایش اراده زنده است.
• اما اراده به چه معنی است؟
اراده (ژی به چینی)• اراده عبارت است از تمایل آگاهانه انسان ها در جهت نیل به آماج های معین.
• اراده بمثابه جزئی از هوش، عواطف و احساسات به مجموعه بغرنج خصایص روانی تعلق دارد.
• چون اراده همیشه سمت و سو دارد، شناخت (حداقل تقریبی) آماج را پیش شرط خود قرار می دهد.
• تحقق بخشیدن به خواست یا اراده که در عمل ارادی صورت می گیرد، با غلبه بر مقاومت های درونی (مقاومت هائی که در تک تک افراد وجود دارند) و مقاومت های برونی (مقاومت های ناشی از محیط طبیعی و اجتماعی) همراه است.
• عمل ارادی بطور کلی از دو مرحله می گذرد:
1
• مرحله اول عبارت است از تشکیل نیت و اتخاذ تصمیم
2
• مرحله دوم عبارت است از اجرای تصمیم اتخاذ شده.
• مراجعه کنید به اراده (خواست) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
• بنابرین، اندیشه چهره «تمایل آگاهانه انسان ها در جهت نیل به آماج های معین» است.
• اندیشه ـ از دید رومن رولان ـ بدین طریق به مثابه فرم اراده و خواست انسان ها تلقی می شود.
• اما منشاء اراده از چه قرار است؟
• برای تشکیل اراده و خواست، باید قبل از همه شناخت حداقل تقریبی از اماج مورد نظر بدست آید.
• پس بدون آگاهی، اراده ای نمی تواند تشکیل گردد.
• اما آگاهی ـ در تحلیل نهائی ـ عبارت است از تشکیل اندیشه.
• پس اندیشه بر اراده تقدم دارد!
• می توان گفت که میان آگاهی (اندیشه) و اراده، رابطه علت و معلول برقرار است:
• بدون آگاهی (اندیشه) ـ به مثابه علت ـ تشکیل اراده ـ به مثابه معلول ـ امکان ناپذیر است.
• ظاهرا چهره اراده تلقی کردن اندیشه از سوی رومن رولان نادرست است.
• اما اندیشه به چه معنی است؟
• اندیشه (فکر) عبارت است از بخش نسبتا مستقل روند تفکر که در هیئت حکمی و یا در هیئت عبارت حکمی عرض اندام می کند.
• نتیجه روند تفکر و جرقه فکری ناگهانی نیز اندیشه نامیده می شود.
• (تعریف دایرة المعارفی اندیشه)
• اندیشه نتیجه انعکاس واقعیت عینی در آئینه ضمیر انسان ها ست، روندی که از گردنه دیالک تیک حسی و عقلی می گذرد:
• دریافت های حسی و یا سیگنال های منتقل شده از طریق حواس پنجگانه به دستگاه غول آسای مغز، پس از تجزیه و تحلیل و ترکیب عقلی، پس از انتزاع و تعمیم و استنتاج و غیره در کله انسانی به صورت اندیشه پا به عرصه وجود می نهند و پیدرپی تصحیح می شوند.
• اندیشه در روند کار و ببرکت کار تشکیل می شود و لذا از گردنه صعب العبور دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت می گذرد.
• مثال:
• اندیشه بشری راجع به درخت و چند و چون آن، نتیجه کشمکش دهقان تبر بدست با درخت است:
• نتیجه دیالک تیک سوبژکت (دهقان، انسان شناسنده) ـ اوبژکت (درخت، موضوع شناخت) است.
• تبر در این میان، بمثابه واسط و میانجی میان اوبژکت و سوبژکت عمل می کند، پل پیوند میان دهقان و درخت است.
• تبر وسیله کار است.
• کار از گردنه دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت می گذرد:
• دهقان با فرود آوردن تبر بر تنه درخت خشک، یعنی با برقراری پیوند دیالک تیکی میان سوبژکت شناخت (دهقان) و اوبژکت شناخت (درخت) هم به چند و چون درخت پی می برد، هم به چند و چون تبر، هم به صحت و سقم نحوه فرود آوردن تبر، مناسب و یا نامناسب بودن طول دسته تبر و هم به صحت و سقم تصورات پیشین خویش از تنه و تبر و غیره.
• تفکر از این رو از گردنه صعب العبور دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت می گذرد.
• بدین طریق است که مفاهیم «درخت»، «پوکی»، «سفتی»، «سختی» و غیره پا به عرصه وجود می نهند.
• مفاهیم اما مجرد (انتزاعی) اند و ملموس و مادی نیستند، روحی، ناملموس، نامرئی و فکری اند.
• برای ملموس شدن و دهن به دهن گشتن باید البسه مادی در برکنند، باید به فرم واژه در آیند.
• این کار بلافاصله پس از تولد مفهوم در مغز صورت می گیرد:
• مفهوم بسان نوزادی بلافاصله نامگذاری می شود.
• به قول مارکس، روح (مفهوم برای مثال) همیشه سایه ماده (واژه به عنوان مثال) را بالای سر خود دارد.
• می توان گفت که میان مفهوم «درخت» و واژه «درخت»، دیالک تیک محتوا و فرم برقرار است:
• واژه فرم و قالبی برای محتوای موسوم به مفهوم است.
ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری
پایان
پایان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر