پروفسور گئورگ کلاوسپروفسور کامیلا وارنکه
برگردان شین میم شین
ب
ویتالیسم
1
• ویتالیسم قدیم با خلاصه کردن ارگانیسم در مکانیسیسم صرف به مخالفت برمی خیزد.
2
• ویتالیسم با این حربه به میدان می آید که هدفمندی و خودکوشی خاص ارگانیسم را نمی توان از طرق مکانیکی توضیح داد.
3
• ویتالیسم اگرچه ارگانیسم را بمثابه مکانیسم در نظر می گیرد، ولی بر آن بوده که این مکانیسم بوسیله اصل ازلی غیرمادی اداره می شود.
4
• ویتالیسم نیز همانند مکانیسیسم، ارگانیسم را بمثابه ماشینی در نظر می گیرد.
• از این رو می توان گفت که ویتالیسم، خود نیز به مکانیسیسم تعلق دارد.
• ویتالیسم اما بر آن بوده که سرشت ماشینی ارگانیسم بوسیله یک اصل غیرمادی، بوسیله یک مکانیسین بکار انداخته می شود.
5
• تئوری ماشینی ارگانیسم و نظریات ویتالیستی مخالف آن علیرغم تحولاتی که از سر گذرانده اند، تا عصر کنونی هرگز دست از تکرار مکرر مواضع اصلی خویش برنداشته اند.
• رد نظریات آلترناتیف واره و پیشرفت در جهت تدوین مفهوم علمی ارگانیسم از مراحل زیرین گذشته است:
1
نظریه لایب نیتس
نظریه لایب نیتس
گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1646 ـ 1716) فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار، کتاب شناس و دکتر در حقوق دنیوی و کلیسائی
ایدئالیست عینی
روح یونیورسال زمانه خویش
• لایب نیتس هم تئوری ماشینی ارگانیسم و هم ویتالیسم را کنار می گذارد.
• او برای جهان، ساختمان سلسله مراتبی قائل می شود و ارگانیسم ها را ماشین های خودویژه می داند که بخش های متشکله آنها نیز بنوبه خود از ماشین ها تشکیل یافته اند و خود دارای قوه ذاتی ئی اند که با ارگانیسم در پیوند ناگسستنی قرار دارد و امکان جذب مواد غذائی و رشد را پدید می آورد.
2
نظریه کانت
نظریه کانت
• کانت در تعریف مفهوم «ارگانیسم» سهم بسزائی ادا کرد.
• اوهم ـ ضمن رد مکانیسیسم و ویتالیسم ـ ارگانیسم ها را بمثابه کلی تعریف می کند که رفتار خودویژه هدفمندشان مشروط بدان است که اجزای آن متقابلا علت و معلول یکدیگرند.
• به نظر کانت، تفاوت ارگانیسم با ماشین در این است که علل مؤثر ـ بمثابه «اهداف طبیعی» ـ ذاتی ارگانیسم اند، در حالیکه در ماشین علت مؤثر ـ به مثابه هوش هدف تعیین کن ـ از خارج وارد عمل می شود.
• اشکال نظرات کانت در این است که او دیالک تیک جزء و کل را (که خود کشف کرده) به عنوان علت عینی موجود برای رفتار هدفگرا محسوب نمی دارد، بلکه آن را صرفا بمثابه یک رهاورد سوبژکت شناسنده، بمثابه ثمره قوه قضاوت بازتابدهنده قلمداد می کند.
3
نظریه هگل
نظریه هگل
• هگل خدمت بزرگ کانت را ارج می گذارد که میان مفهوم هدفمندی داخلی و خارجی صریحا تفاوت قائل شده و بدین طریق ماهیت موجود زنده را تعیین کرده است.
• هگل اما کانت را از این نظر بحق مورد انتقاد قرار می دهد که او تعیین هدف طبیعی را بمثابه ایده تنظیمگر به میل تصادفی نظاره گر که بطور مکانیکی عمل می کند و یا اهداف طبیعی را بکار می بندد، واگذار می کند.
• اگرچه تذکرات مبهم و متافیزیکی خود هگل راجع به مفهوم «ارگانیسم» در نشان دادن بطلان آلترناتیف واره ویتالیستی نقش مهمی بازی نکرده، اما علیرغم آن، هگل نیز با حل دیالک تیکی رابطه جزء و کل جزو بنیانگذاران مفهوم مدرن ارگانیسم محسوب می شود.
• مراجعه کنید به تئوری کلیت
ادامه دارد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر