قرآن کریم از دیدی دیگر (سوره الأعراف ) (۴۷۳)

       

   

ویرایش و تحلیل

از

فریدون ابراهیمی

 

﴿وَلَقَدْ خَلَقْنَاكُمْ ثُمَّ صَوَّرْنَاكُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ لَمْ يَكُن مِّنَ السَّاجِدِينَ﴾
[ الأعراف: ۱۱]

و شما را بيافريديم، و صورت بخشيديم، آنگاه به فرشتگان گفتيم:

 آدم را سجده كنيد. 

همه، جز ابليس، سجده كردند و ابليس در شمار سجده‌كنندگان نبود.

معنی تحت اللفظی:

بشر مخلوق خدا ست.

خدا به بشر صورت بخشیده است.

خدا به ملائکه فرمان سجده در برابر آدم  را داده است.

فقط یکی از ملائکه به نام ابلیس حاضر به سجده نشده است.

۱

و شما را بيافريديم،

کریم

در این آیه،

بشری را مخلوق و خدا را خالق قلمداد می کند.

این بدان معنی است که خدا بشر را از خلق کرده است.

با توجه به دگم خلقت حوا و آدم در کتب مقدس (تورات و انجیل و قرآن)

خدا

بشر 

بالاعم و بالکل

را

و

بالاخص و مشخصا
حوا و آدم

را

از خاک آفریده است.

 

یعنی

به اراده الهی

خاک و آب و کاه و مخلقات به حوا و آدم استحاله یافته است.

به همان سان که خاک و اب و کاره و سنگ و چوب و غیره

به عمارتی استحاله می یابد.

یعنی

خدا و حضرت جبرئیل

شبیه معمار و عمله و بنا عمل کرده اند.

ماده جامد را تغییر فرم (صورت) دادها ند

و

همانظور که اگر عمارت تخریب شود، خاک و آب و کاه و سنگ و چوب و غیره باقی می ماند،

اگر حوا و آدم هم بمیرند، به اجزای الویه تجزیه می شوند.

 

۲

 و صورت بخشيديم، 

صورت و یا فرم بخشیدن به  خاک و آب و غیره بی فرم

یکی از مفاهیم ارسطویی است.

به زعم ارسطو، 

عالی ترین فرم، خدا ست.

به زعم کریم،

خدا 

اولین فرم بخش به ماده بی فرم است.

حضرت جبرئیل به فرمان خدا

  خاک و آب و غیره بی فرم

را

به صورت حوا و آدم درآورده است.

بسان کوزه گری که از خاک و اب و غیره کوزه و خم و کاسه و غیره می سازد.

می توان گفت که کریم در این آیه،

 دیالک تیک فرم و محتوا 

را

به صورت دیالک تیک خاک و حوا و آدم بسط و تعمیم می دهد.

نقش تعیین کننده در  دیالک تیک فرم و محتوا از آن محتوا (خاک) است.

اثبات این حقیقت امر هم دشوار نیست.

پس از خروج روح از اندام،

فرم از بین می رود و محتوا (خاک) باقی می ماند.

متد فکری (طرز تفکر) کریم

در تحلیل نهایی

دیالک تیکی است.

از دید هگل، کار به معنی تغییر فرم ماده است.

مثلا

میز نتیجه تغییر فرم درخت است.

به بعارت دیگر

چوب در روند کار و در اثر کار به میز تبدیل شده است.

خاک هم در اثر کار جبرئیل به تندیس حوا و آدم استحاله یافته است.

کار عملی خدا فوت کردن در دهان حوا و آدم و جاندار گشتن مجسمه های جامد بوده است.

از آنجا که خدا روح مطلق (هگل) است، فوت خدا به معنی دمیدن روح در تندیس بی روح محسوب می شود.

روحی که پس از مرگ به عالم ارواح (هگل) برمی گردد و ماده بی روح باقی می ماند و متلاشی می شود.

این روند و روال

 در قرآن کریم به صورت برگشت همه ارواح به نزد خدا تصور و تصویر می شود.

 

 

یعنی

 «همانا ما از آن خداییم و به سوی او بازمی‌گردیم.» 

عبارتی‌   که مسلمان‌ها هنگام آگاه شدن از مرگ کسی به زبان می‌آورند. 

همچنین از این آیه 

برای گفتن تسلیت و دعوت به صبر بر مصیبت

 استفاده می‌کنند

۳

آنگاه به فرشتگان گفتيم:

 آدم را سجده كنيد. 

همه، جز ابليس، سجده كردند و ابليس در شمار سجده‌كنندگان نبود.

سؤال این است که چرا خدا از ملائکه می خواهد که به ادم (و نه ضمنا به حوا) سجده کنند؟

ادامه دارد.