فرهنگ مفاهیم فلسفی (د) دئيسم (ضد ته ئیسم) (۳)

پروفسور دکتر  مارتین فونتیوس

برگردان

 شین میم شین

 

 

مشخصات اصلی دئیسم

  

۱

·    مشخصات اصلی دئیسم به شرح زیر اند:

 

الف

·    مفهوم طبیعتمذهب  

 

ب

·    جهانتصویر مکانیستی و حسگرائی.

 

پ

·    ایده مسیحیت آغازین و شناخت تاریخی.

 

الف

مفهوم طبیعتمذهب

 

۱

·    دئیسم به کمک مفهوم طبیعتمذهب، به مثابه مفهوم مرکزی خویش با تعالیم کلیسا که در آنها عقل و طبیعتمذهب  به طور رادیکال تابع اعجاز وحی اند، رابطه برقرار می کند.

 

۲

·    طبیعتمذهب آغازین بنا بر سنت تاریخی ـ دگمی (سنت مبتنی بر تاریخ دگم ها) با ارتکاب گناه از سوی آدم و حوا و به سبب گناهکاری مادرزاد ناشی از آن نابود می گردد.

 

۳

·    با ابلاغ مجدد قانون طبیعی الهی در تورات، غبارآلودگی (مه آلودگی، ابهام آلودگی) عقل انسانی اما به کلی از میان برداشته نمی شود.

 

۴

·    بعدها با ابلاغ انجیل قانون اخلاقی مسیحی اعلام می شود.

·     قانونی که در عشق مطلق به خدا راه نجات را نشان می دهد.

 

۵

·    از این پیشتاریخ می توان دریافت که چرا ایده طبیعتمذهب نخست از سوی طرفداران کلیسا به خدمت گرفته می شود و چرا این ایده می تواند نبردافزاری بهتر از سلاح اسکولاستیکی ـ ارسطوئی در اختیار آنان قرار دهد.

 

۶

·    اندیشه وحی آغازین امکان رهائی از شر، دشواری هائی را فراهم می آورد که تقویم انجیلی پس از کشف فرهنگ های متعالی آسیائی دچارش شده بود.

 

۷

·    زیرا کشف فرهنگ های متعالی آسیائی افق تاریخی را طویلتر از آنچه که در انجیل آمده بود، جلوه گر می ساخت.

 

۸

·    بورژوازی در حال توسعه هرچه بیشتر جهانتصویر فئودالی را متزلزل می سازد و از حقوق طبیعی مسیحی، با حذف عناصر استوئیستی، حقوق طبیعی مدرن روشنگری را پدید می آورد، به همان میزان نیز مفهوم «طلبعتمذهب» تغییر معنی می دهد.

 

۹

·    بدین طریق عوامفریبی مسیحیت بی اعتبار می گردد و عقل بشری حق به جانب بودن خود را آشکار می سازد و تنها آنچه که این عقل به برکت حقیقت درونی توصیه می کند و با محتوای اخلاقی اش برای جامعه مفید واقع می شود، اکنون نام «طبیعتمذهب» به خود می گیرد.

 

۱۰

·    عدالت وعقلانیت، به مثابه مطالباتی که از قانون طبیعی کلی نشئت می گیرند، نه با لعن و تکفیر آنتیکی سازگاری دارند و نه با یاوه های ایراسیونال (ضد عقلی) کلیسائی از قبیل گناه آدم و حوا و نجات و غیره.

 

ادامه دارد.