فرهنگ مفاهیم فلسفی (د) دئيسم (ضد ته ئیسم) (۴)

پروفسور دکتر  مارتین فونتیوس

برگردان

 شین میم شین

 

 

مشخصات اصلی دئیسم

ادامه

  

۱۱

·    محرکه های اجتماعی این روند ایده ئولوژیکی واضح و روشن اند:

·    تضاد میان غریزه و عقل باید با نفی طبیعت فاسد انسانی ـ آن سان که مسیحیت ادعا می کند ـ حل شود و انسان به صلح با خویشتن خویش نایل آید.

 

۱۲

·    چنین مفهوم تعمیمگر مذهب به دو پیش شرط نیاز داشته است:

 

الف

·    پیش شرط اول عبارت بود از اینکه به جای برخورد دگماتیکی به مذهب، برخورد پسیکولوژیکی اعتبار عام کسب کند و بدین طریق ایمان به معنی یک شیوه رفتار روحی و مذهب به مثابه تدین فهمیده شود.

 

ب

·    پیش شرط دوم عبارت از این بود که نطفه های هومانیستی هر میتولوژی مقایسه گر چندان رشد یافته باشند که امکان مقایسه تاریخ مذاهب فراهم آید.

 

۱۳

·    وسیعتر شدن میدان دید تاریخی به برکت توسعه کلنیالیسم (استعمارگرایی) و مبلغان (میسونرهای) مذهبی به این امر کمک می کند.

 

۱۴

·    پیوند این متد پژوهش پسیکولوژیکی و تاریخی امکان درک طبیعتمذهب به مثابه مفهوم ماهیت عام مذهب را فراهم می آورد.

 

۱۵

·    با این مفهوم عام که هنوز حاوی ایمان به خدا، سجایای اخلاقی و بیمرگی بود، معیاری به دست می آید که قضاوت راجع به مذهب مثبت را امکان پذیر می سازد.

 

ب

مشخصه (مفهوم) دوم دئیسم

جهانتصویر مکانیستی (مکانیکی، مکانیسیستی. مترجم) و سنسوئالیسم

۱

·    سنسوئالیسم (حسگرائی) جان لاک و جهانتصویر مکانیکی نیوتون برای توسعه دئیسم نقش تعیین کننده ای بازی می کنند.

 

۲

·    حسگرائی جان لاک باید تئوری شناخت پایه ای دئیسم را تشکیل دهد و جهانتصویر مکانیکی نیوتون باید متافیزیکی باشد که دئیسم بر روی آن بنا می شود و تحت نفوذ شدید آن قرار دارد.

 

(جهانتصویر

 کلمه مرکب جدیدی است که ما همراه با کلمات ترکیبی دیگر از قبیل انسان ـ تصویر، تاریخ ـ تصویر و غیره به کار می بریم.

جهانتصویر ـ در زبان عامیانه ـ مترادف با جهان بینی به کار می رود.

 جهان بینی

حاکی از درک فعال ترکیبگرانه و سیستم سازانه یکپارچه از جهان است

و

نتایج رشته های علوم منفرد مختلف را در اختیار نقطه نظر واحدی قرار می دهد.

جهانتصویر

اما به ترکیبی از نتایج یک علم منفرد واحد اطلاق می شود.

بدین سان است که از جهانتصویرهای فیزیکی، بیولوژیکی، ستاره شناسی و غیره سخن می رود

که

ضمنا جهانتصویرهای مورد نظر در رابطه نظامی قرار می گیرند و می توانند با یکدیگر تناقضاتی داشته باشند.

  جهان بینی  

 انعکاس فلسفی آگاهانه است.

جهانتصویر اما انعکاس فلسفی آگاهانه نیست

 و

لذا چسبیدن به جهانتصویر صرف یکی از علوم منفرد (فیزیک، بیولوژی و غیره)

 یکی از گشتاورهای پوزیتیویسم است.

مترجم)

 

ادامه دارد.