فرهنگ مفاهیم فلسفی (د) دئيسم (ضد ته ئیسم) (۲)

پروفسور دکتر  مارتین فونتیوس

برگردان

 شین میم شین

 

نام دئیست

 

۱

·    نام دئیست در قرن شانزدهم، احتمالا برای نامیدن طرفداران سوسی نیاریسم و یا مکتب ضد تثلیث به کار می رفت که از (اب و ام و روح القدس) تنها اب را به مثابه خدا قبول داشتند.

 

۲

·    در ادبیات مدرن، واژه «دئیست» را برای اولین بار چارلز بلونت (۱۶۵۹ ـ ۱۶۹۳ میلادی) در مورد خودش به کار می برد.

 

۳

·    معانی مترادف با دئیست، به شرح زیر بوده اند:

 

الف

·    «آزاد اندیش»، که به کسانی اطلاق می شد که جسارت تفکر آزاد علیه اوتوریته کلیسا را داشته اند.

 

ب

·    «ناتورالیست»، که در مورد کسانی به کار می رفت، که با اعتقاد به ماوراء الطبیعه و وحی مخالف بودند.

 

پ

·    طرفداران طبیعمذهب.

 

۴

·    منشاء تاریخی دئیسم حاکی از فرقه ای مسیحی است که علیرغم داشتن برچسب انتقاد از مذهب، دارای اعتقادات مذهبی راستین بوده است و بارها در صدد تشکیل همبود مذهبی دئیستی برآمده است، ولی ناکام مانده است.

·    (تولاند، ولتر، روبسپیر).

 

۵

·    میراث فکری دئیسم را هگل، در اثر خود تحت عنوان «مذهب شنلسی آلمانی قرن نوزدهم میلادی» بارآور می سازد.

 

۶

·    هگل در این اثر خود همه جا از مسائلی آغاز به بحث می کند که دئیست ها مطرح کرده اند.

 

۷

·    مهمترین نمایندگان دئیسم به شرح زیر بوده اند:

 

الف

برونو باوئر 

(۱۸۰۹ ـ ۱۸۸۲)

تئولوگ (فقیه)

منتقد انجیل

 فیلسوف

تاریخدان

 

·    هگلیانیست های جوان

·    (اشتراوس، برونو باوئر)   

 

ب

·    بنیانگذار مکتب توبینگر

·    (کریستیان باوئر)،  که ماتریالیسم تاریخی در چالش با نظرات آنان ـ آن سان که فرانتس مرینگ خاطر نشان می شود ـ به حل مسئله پیدایش مسیحیت نایل می آید.

 

۸

داوید فریدریش اشتراوس

 (۱۸۰۸ ـ ۱۸۷۴)

نویسنده

 فیلسوف

 تئولوگ

 

·    از اواخر قرن نوزدهم، با کاهش نفوذ تفکر اروپا سنتریکی (اروپا مرکز بین) و با رشد تفکر ماتریالیستی که پیدایش تفکر مذهبی از موضوعات مهم آن بوده است، جذابیت علمی دئیسم رو به افول می رود.

 

۹

·    بررسی کلی ارنست ترولچ  جوان در سال ۱۸۹۲ میلادی راجع به دئیسم هنوز هم اعتبار خود را حفظ کرده است.

 

 

ادامه دارد.