خود آموز خود اندیشی (۱۲۵۵)

  

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت سیزدهم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۹۱ )

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

ثنا گفت بر سعد زنگی کسی

که بر تربتش باد رحمت بسی

 

درم داد و تشریف و بنواختش

به قدر هنر، پایگه ساختش

 

معنی تحت اللفظی:

حریفی مدحی بر سعد این زنگی مرحوم خواند.

او هم در عوض

در حد بضاعت هنری اش

خلعت و دینار و درم داد.

   

مفهوم «هنر» از فردوسی به سعدی رسیده است:

 

ز بیژن فزون بود، هومان به زور

هنر عیب گردد، چو برگشت هور

  معنی تحت اللفظی:

هومان در مقایسه با بیژن زورمندتر بود.

اگر چرخ گردون اراده کند، هنر (حسن) به عیب استحاله می یابد.

 

 

فردوسی

 در این بیت شعر،

دیالک تیک ضعف و قوت

را

به شکل دیالک تیک هنر (حسن) و عیب بسط و تعمیم می دهد

و

دلیل استحاله ایندو قطب دیالک تیکی به یکدیگر را در چرخ فلک (رفت و برگشت خورشید) می داند.

 

فردوسی

واقعیات امور جامعتی

را

با توسل به واقعیت امور طبیعتی توضیح می دهد.

 

این طرز تفکر

را

می توان طرز تفکر ناتورالیستی محسوب داشت که در تحلیل نهایی به معنی طرز تفکر ماتریالیستی است.

 

فردوسی

نقش تعیین کننده را در دیالک تیک هنر و عیب

به عهده عامل خارجی، یعنی گردش هور می گذارد.

 

ما این روش تحلیل را خارجی سازی نامیده ایم.

فردوسی علت عیبمندی و هنرمندی افراد انسانی را در خارج از آنها، یعنی در بیگانه می جوید.  

 

خارجی سازی یکی از گشتاورهای متد متافیزیکی (ضد دیالک تیکی) است که بر تخریب دیالک تیک داخلی ـ خارجی به شکل دیالک تیک هیچ و همه چیز مبتنی است.

 

مفهوم «هنر»

 در فقه ـ «فلسفه» سعدی،

 به ویژه در تئوری بنیاد او

نقش مهمی بازی می کند که به جای خود توضیح داده خواهد شد.

 

ادامه دارد.