شیخ محمود شبستری
( ۶۸۷ ق ـ )
گلشن راز
گشتی
از
شین میم شین
۱
چه شک داری در آن، کاین چون خیال است
که با وحدت دویی عین محال است.
معنی تحت اللفظی:
اگر شک داشته باشی در اینکه دوئالیسم در مونیسم خیالی بیش نیست و محال است،
(یعنی دوئآلیسم با مونیسم ناسازگار است)باید بگویم:
عدم مانند هستی بود یکتا
همه کثرت ز نسبت گشت پیدا
معنی تحت اللفظی:
نیستی هم بسان هستی واحد بود.
کثرت از نسبت پدید آمده است.
شیخ
در این دو بیت مفاهیم مونیسم (وحدت) و دوئالیسم (ثنویت، دوئی)
را
مطرح می کند و به بحث می کشد.
دوئالیسم
(ثنویت، دوئی)
۱
- دوئالیسم به آموزه ثنویت اطلاق می شود.
۲
- دوئالیسم عنوانی است برای طبقه ای از جهان بینی های ایدئالیستی که منکر وحدت جهان اند و به جای آن ثنویتی را برای تعیین بنیادی واقعیت عینی به کار می برند.
۳
- این ثنویت به نظر دوئالیسم از اصول و عرصه های وجودی متضاد و یا همسان تشکیل می یابد.
۴
- به عنوان مثال:
الف
- دوئالیسم ماده و روح (شعور)
ب
- دوئالیسم ماده و فرم
پ
- دوئالیسم جسم و جان (روح)
ت
- دوئالیسم اوبژکت و سوبژکت (عین و ذهن)
ث
- دوئالیسم پدیده و چیز در خود
ج
- دوئالیسم ضرورت و آزادی (جبر و اختیار)
ح
- دوئالیسم خیر و شر (هابیل و قابیل)
۵
- عنوان «دوئالیسم» را برای اولین بار کریستیان ولف به کار برده است.
۶
- او فلسفه هائی را که برای توضیح جهان، وجود چیزهای روحی و مادی را می پذیرند، دوگرا (دوئالیستی) نامیده است.
۷
- دوئالیسم فلسفی ماهیتا فرم لائیک شده دوئالیسم مذهبی، به ویژه تقسیم جهان به دنیا و آخرت از سوی مسیحیت بوده است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر