درنگی
از
شین میم شین
گفتم:
«آهندلی کنم چندی
ندهم دل به هیچ دلبندی»
سعدی
سیاوش کسرایی
(مهر ۱۳۶۲)
به دلت، کز دلت به در نکنم
سخت‌تر زین مخواه سوگندی
یک دم آخر حجاب یک سو نه
تا برآساید آرزومندی
همچنان پیر نیست مادر دهر
که بیاورد چون تو فرزندی
ریش فرهاد بهترک می‌بود
گر نه شیرین نمک پراکندی
معنی تحت اللفظی:
سوگند به دل تو،
که من مهر تو را از دلم بیرون نخواهم راند.
سوگندی عالی تر از این از من انتظار نداشته باش.
حداقل هر از گاهی لحظه ای روی خود را نشان بده تا آرزومندان آسوده گردند.
خیلی از خود خود راضی نباش.
امثال تو اندک نیست.
اگر بر زخم عشاق نمک نپاشی، کمتر زجر می برند.
۱
به دلت، کز دلت به در نکنم
سخت‌تر زین مخواه سوگندی
سعدی
در این بیت غزل،
دل شاهد را تقدس می بخشد و بدان قسم می خورد
تا صحت ادعای خود را و شدت اشتیاق خود را
اثبات کند.
خلایق معمولا به مقدسات و در رأس آنها خدا قسم می خورند
تا به اثبات ادعای خود نایل آیند.
سؤال این است که چرا بشر و در این غزل، متفکر بزرگی چون سعدی،
به سوگند توسل می جوید؟
۱
دلیل اول توسل به سوگند،
خود داری از راستگویی است.
۲
دلیل دومش
دادن جوابی بی محتوا به رگبار سؤالات شاهدان و شکنجه گران است.
مثال:
مبارزان ضد سلطنتی
چه بسا تحت شکنجه به مقدسات تشیع از خدا تا حضرت عباس
سوگند خورده اند.
بی انکه ساواکی ها به سوگندشان تره حتی خرد کنند.
این سوکندها بهانه ای برای شانه خالی کردن از لو دادن همرزمان و همنوعان خویش بوده است.
۳
دلیل سومش
کله شقی و خریت و خردستیزی حریف مثلا شلاق زن و شاهد و معشوق است.
استدلال علمی و تجربی و عقلی برای اقناع کله خر خردستیزی بیهوده است.
تنها ترفندی که می ماند، خوردن سوگند و التماس است.
۴
دلیل چهارمش
شرایط دشوار شکنجه فیزیکی و فکری و روحی و روانی توسط شاهد و شکنجه گر است.
زیر ضربات شلاق که مغز کسی قادر به عرض اندام و استدلال عقلی نمی شود.
در این شرایط، نه عقل اندیشنده، بلکه غریزه حفظ نفس (بقا) فعال ما یشاء است
که
اهل تفکر و استدلال نیست.
بنابرین، توسل به سوگند به مقدسات خود و شاهد و شکنجه گر
تنها طریق و ترفند رهایی از عذاب باقی می ماند.
سعدی هم به دل شاهد سوگند می خورد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر