خود آموز خود اندیشی (۹۳۷)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

مقدمه

بخش اول

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم! 

۱

چو بیت المقدس، درون پر قباب

رها کرده دیوار بیرون خراب

 

معنی تحت اللفظی:

عاشقان

شبیه بیت المقدسند که باطن شان مملو از گنبدهای رنگارنگ است و ظاهرشان پریشان.

 

سعدی

در این بیت شعر،

دیالک تیک ماهیت و پدیده

و

محتوای ماهوی و فرم مودین

را

به شکل دیالک تیک درون و برون بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از ا« ماهیت، محتوای ماهوی و درون می داند.

این دیالک تیک ها

  دیالک تیک های مهم در فلسفه علمی اند.

 

فهم دیالک تیکی سعدی شگفت انگیز است.

او به تضادمندی و وحدتمندی همزمان درون و برون اشاره می کند:

درون شکوهمند و برون مخروبه و بی جلال و بی زرق و برق.

 

عاشق هم به نظر سعدی

 دیالک تیکی از آشفتگی برونی و کمال درونی است، ولی فقط به ظاهر، نه کمتر و نه بیشتر.

درون عاشق کذائی، برخلاف پندار سعدی، چه بسا آشفته تر از برون او ست.

بدون خرد راهنما و تفکر راهگشا

 از کدام کمال درونی می توان سخن گفت؟

 

عاشق کذائی

در واقع کار و مشغله ای جز ساختن خیالی عمارات کاغذین و فروپاشی فوری آنها ندارد.

آه و سوز و ناله و فغان او از همین واقعیت امر سرچشمه می گیرد.

هرگز نمی توان در ستیز با حقیقت بود و خوشبخت بود.

خوشبختی حقیقی در جستجو و کشف حقیقت و در وفاداری وعشق و علاقه بدان است.

عشق به حقیقت شاید اصیل ترین عشق ها ست، که دیالک تیک درون و برون را جلال واقعی و استوار می بخشد.

با پرستش خیال و موجودات خیالی

فقط می توان به خود فریبی و عوامفریبی دست زد، ولی نمی توان «درون پر قباب» داشت.

 

ادامه دارد.