خود آموز خود اندیشی (۹۳۹)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

مقدمه

بخش اول

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

  

۱

چو پروانه، آتش به خود در زنند

نه چون کرم، پیله به خود در تنند

معنی تحت اللفظی:

عاشق جماعت

شبیه پروانه اند که خودسوز است.

شبیه کرم نیستند که دور خود پیله ببافند.

 

مقایسه کرم پیله و پروانه، بی اعتناء به اینکه سعدی آگاهانه انجام می دهد و یا به طور تصادفی،

مقایسه ای ارزشمند است.

پروانه نیز قبلا کرم پیله ای بوده است و در روند توسعه، در گذر از تغییرات کمی و تدریجی، تحول کیفی یافته و پروانه شده است.

 

به خود تنیدن کرم پیله، نه به معنی درجا زدن، گندیدن و زوال، بلکه به معنی تغییر کمی و تدریجی جسم و جان او ست، تا روزی به حد عینی مطلوب برسد و از کیفیت کهنه (کرم) به کیفیت نوین (پروانه) بگذرد.

 

این پدیده را در فلسفه علمی گذار از تغییرات کمی به تحولات کیفی می نامند،

 که یکی از مهمترین قوانین دیالک تیکی را تشکیل می دهد.

 

پروانه شعله شمع را با گل زرد عوضی می گیرد و برای تغذیه از شیره آن به سوی آن پر می کشد، نه از عشق بدان.

نباتات در این زمینه بیشتر از سعدی شعور دارند.

 

نباتات آگاهانه به تولید عطر و بو و رنگ و میوه و خار و غیره مبادرت می ورزند تا راه تکثیر خود را هموار سازند.

نباتات برای حفظ نوع خود هزاران استراتژی شگفت انگیز توسعه می دهند.

آنها با رنگ گلهای خود به پروانه از منبع شیره خبر می دهند و پروانه ضمن مکیدن شیره آنها به انتقال گرده های نر و ماده می پردازد و به جفتگیری و تکثیر آنها کمک می کند.

 

نباتات به دیالک تیک داد و ستد واقف اند.

رابطه گل و بلبل نیز رابطه ای دیالک تیکی است و مبتنی بر دیالک تیک داد و ستد است:

گل شیره خود را عرضه می کند (داد) و گرده های خود را به گلهای دیگر منتقل می کند (ستد) و تکثیرش را امکان پذیر می سازد.

 

ادامه دارد.