ویرایش و تحلیل
از
فریدون ابراهیمی
﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ
اللَّهِ أُولَٰئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ
رَّحِيمٌ﴾
[ البقرة: ۲۱۸]
كسانى كه ايمان آورده‌اند و آنان كه مهاجرت كرده‌اند و در راه خدا جهاد نموده‌اند،
به رحمت خدا اميد مى‌دارند و خدا آمرزنده و مهربان است.
این آیه کریم
به سال های اولیه تبلیغ اسلام و رویارویی های درون قبیلتی و میان قبیلتی شدید در مکه
مربوط می شود.
فشار بر مسلمین به حدی می رسد که فرار را بر قرار برتر می شمارند و از فرار (مهاجرت) فضیلتی سر هم بندی می کنند.
﴿۞ يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ
كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا ۗ
وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ
اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ﴾
[ البقرة: ۲۱۹]
تو را از شراب و قمار مى‌پرسند.
بگو: در آن دو گناهى بزرگ و سودهايى است براى مردم.
و گناهشان از سودشان بيشتر است.
و از تو مى‌پرسند، چه چيز انفاق كنند؟
بگو:
آنچه افزون آيد.
خدا آيات را اينچنين براى شما بيان مى‌كند، باشد كه در كار دنيا و آخرت بينديشيد.
کریم در این آیه،
دست به روشنگری رئالیستی و راسیونالیستی (روشنگری مبتنی بر واقع بینی و خردگرایی) می زند:
۱
تو را از شراب و قمار مى‌پرسند.
بگو: در آن دو گناهى بزرگ و سودهايى است براى مردم.
و گناهشان از سودشان بيشتر است.
شرابخواری و قماربازی
در قاموس کریم،
هر دو گناه بزرگی اند و مسلمین باید از هر دو پرهیز ورزند.
اما
شرابخواری و قماربازی
دیالک تیکی از سود و زیانند و نقش تعیین کننده در این دیالک تیک از آن زیان (گناه) است.
سود شرابخواری مست کردن و بیهوشی و فراموشی مشکلات و درد و اندوه است.
سود قماربازی
برد احتمالی است.
کریم
اما
به دلیل نازل بودن سطح توسعه علمی در آن زمان،
قادر به توضیح مفهومی زیان شرابخواری و قماربازی نبوده است.
در این جور موارد،
جای توضیح علمی را توبیخ الهی (گناه) می گیرد.
می توان گفت که گناه در قران کریم،
آلترناتیو مفهومی برای توضیح علمی تجارب منفی و مخرب در همه زمینه ها بوده است:
کریم
به تجربه دریافته است
که
شرابخواری
به تعطیل کارخانه مغز (مستی، بیهوشی، لابالیگری، خریت و خردستیزی) منجر می شود
و
قماربازی
به تخریب خانه اعصاب قمارباز و چاقوکشی و بدبختی منجر می شود.
کریم
اما
مفاهیم و احکام علمی و طبی و پسیکولوژیکی لازمه را هنوز در اختیار ندارد.
به همین دلیل
کریم
جای خالی این مفاهیم و احکام را با مفهوم معصیت و یا گناه پر می کند.
جالب تر
توضیح روشنگرانه همین حقیقت امر توسط کریم است:
خدا آيات را اينچنين براى شما بيان مى‌كند،
باشد كه در كار دنيا و آخرت بينديشيد.
این حرف کریم،
دقیقا همان حرف ما ست.
کریم تفکر را توصیه می کند تا آنچه را که خودش هنوز نمی تواند، استدلال علمی کند،
خود مسلمین به مدد تجربه و تفکر کشف کنند.
این طرز و طریق برخورد کریم،
از سرتا پا راسیونال (بخردانه) و ستایش انگیز است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر