پروفسور دکتر یوهانا شرام
برگردان
شین میم شین
۵
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه لایب نیتس
گوتفرید ویلهلم لایب نیتس
(۱۶۴۶ ـ ۱۷۱۶)
فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار، کتاب شناس و دکتر در حقوق دنیوی و کلیسائی
ایدئالیست عینی
روح یونیورسال زمانه خویش
۱
· لایب نیتس در آموزه خود راجع به منادها می کوشد تله ئولوژی ترانسندنت را با تله ئولوژی ایماننس آشتی دهد:
الف
· منادها به واسطه تأثیرگذاری متعین و قانونمند خویش اهدافی را تحقق می بخشند که ذاتی آنها ست و به وسیله خدا به آنها اعطا شده است.
ب
· قانونمندی طبیعی بیانگر نظام الهی جهان اند.
۲
· قوانین مکانیک به طور تله ئولوژیکی تعیین شده اند:
الف
· «روشن است که این قوانین را نمی توان به کمک مشاهده صرف مواد و یا علل مؤثر اثبات کرد.
ب
· من به این نتیجه رسیده ام که اولا باید هدف غائی را به کمک بگیرم، ثانیا این قوانین نه همانند حقایق منطقی، حسابی و هندسی وابسته به اصول ضرورت، بلکه وابسته به اصول انطباق اند.
· یعنی وابسته به انتخاب عقل اند.»
· (لایب نیتس، «اصول طبیعت مبتنی بر خرد و رحمت الهی»، ص ۱۱)
۳
· لایب نیتس با قلمداد کردن غائیت به مثابه علیت و با توضیح تله ئولوژیکی ـ علی پدیده های طبیعی معین می کوشد تا میان غائیت و علیت (که ضد یکدیگرند) پل بزند.
۶
تله ئولوژی ذاتی در فلسفه کریستیان ولف
کریستیان ولف
(۱۶۷۹ ـ ۱۷۵۴)
عالم یونیورسال، ریاضی دان، فیلسوف آلمانی
همراه با لایب نیتس و کانت مهمترین نماینده روشنگری آلمان
نماینده حقوق طبیعی
بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم
(شعور، معنی، درخود، دقت)
مؤثر در قانونگزاری پروس
مؤلف آثار بیشمار
۱
· کریستیان ولف اندیشه های مبتنی بر هدفخوانی لایب نیتس را معنای آنتروپومورفیستی می بخشد:
· همه چیز به خاطر انسان وجود دارد و به این هدف خلق شده است.
(آنتروپومورفیسم
یعنی شخصیت انسانی بخشیدن به طبیعت.
نسبت دادن خواص و مشخصات انسانی به پدیده های طبیعی.
مترجم)
۲
· تله ئولوژی اینجا مبتذل و سطحی می شود و انگلس به طنز خاطر نشان می شود که به نظر ولف «گربه ها خلق شده اند تا موش ها را بخورند، موش ها خلق شده اند تا به وسیله گربه ها خورده شوند و تمام طبیعت خلق شده تا نشان دهد که خالق خردمند است.»
· (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۰ ، ص ۳۱۵)
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر