شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت یازدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۶۶)
بخش دوم
۱
گرفتم ز تو ناتوانتر بسی است
تواناتر از تو هم آخر کسی است
معنی تحت اللفظی:
فرض کنیم که خیلی ها ضعیف تر از تو باشند.
این ولی بدان معنی نیست که قوی تر ازت و کسی نباشد.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک طبقه حاکمه و توده
را
به شکل دیالک تیک توانا و ناتوان بسط و تعمیم می دهد، ولی یادآور می شود که توانای مطلق فقط در آسمانها ست و گرنه در زمین قلدرتر از هر قلدری
به وفور یافت می شود.
بعدها در حکایتی نشان خواهد داد که خدای دهاتی ها (دهخدا) با دیدن سلطان از هزاران فرسنگ،
به غاری در کوهی پناه می برد و پسرکش را که پدرش را خدا می انگاشت، به حیرت می اندازد.
سعدی
با مفاهیم انتزاعی «توانا» و «ناتوان»
به وارونه سازی حقایق امور
دست می زند.
فئودال تریاکی نشسته بر سر منقل و یا پادشاه بی شعور نشسته بر تخت
که توانا به معنی واقعی کلمه نیستند.
توانائی طبقات استثمارگر در قدرت اقتصادی آنها ست، در وسایل تولید، املاک و مستغلات و غیره است که خود و یا اجدادشان از توده های مردم غصب کرده اند.
با مصادره املاک غصبی،
ناتوانی واقعی آنها،
حتی برای سیر کردن شکم خود و دردانه های شان
معلوم خواهد شد.
سعدی از کدام توانائی و ناتوانی صحبت می کند؟
مظهر توانائی لایزال،
توده های مولد و زحمتکش اند
و
خدای قادر و توانا و روزی رسان
در واقع انعکاس آسمانی ـ انتزاعی توده مولد و زحمتکش است.
برای روشنتر کردن مقوله «خدا»
می توان گفت
که
خدا انعکاس آسمانی ـ انتزاعی طبقات اجتماعی است:
بخش منفی خدا،
یعنی خدای قهار، جبار، ستمگر، شکنجه گر، بی رحم، قسی القلب، خودکامه، مطلق العنان، خودسر و بی حساب و کتاب،
انعکاس آسمانی ـ انتزاعی اشراف بنده دار، فئودال و دربار و
بعدها
بورژوازی است
و
بخش مثبت و هومانیستی و خردگرای آن
یعنی خدای قادر و توانا و مهربان و خردمند و روزی رسان
انعکاس آسمانی ـ انتزاعی توده مولد و زحمتکش است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر