فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) ایراسیونالیسم (خردستیزی) (۲)

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

 شین میم شین 

 

 

۹

·    ایراسیونالیسم ـ به این معنا ـ گشتاور ماهوی فلسفه بورژوائی و ایدئولوژی بورژوائی را به طور کلی از اواخر قرن نوزدهم تشکیل می دهد.

·    (زوال ایدئولوژیکی فلسفه بورژوائی و ایدئولوژی بورژوائی به طور کلی پس از پیدایش و شکوفائی مارکسیسم).

 

۱۰

فریدریش هاینریش یاکوبی

(۱۷۴۳ ـ ۱۸۱۹)

فیلسوف، حقوقدان، بازرگان و نویسنده آلمانی

 

·    پیشاهنگان این نوع ایراسیونالیسم عبارت بودند از یاکوبی و بویژه شلینگ.

 

۱۱

فریدریش ویلهلم یوزف شلینگ

 (۱۷۷۵ ـ ۱۸۵۴)

فیلسوف

 نماینده اصلی ایدئالیسم آلمانی

 

·    به قول انگلس، در فلسفه وحی شلینگ «اولین تلاش برای وارد کردن قاچاقی اوتوریته پرستی، عرفان عاطفی و خیالبافی های معرفتی به علم تفکر آزاد» به چشم می خورد.   

 

۱۲

آرتور شوپنهاور

(۱۷۸۸ ـ ۱۸۶۰)

فیلسوف، نویسنده و استاد مدارس عالی آلمانی

آموزه او شامل اتیک، متافیزیک و استه تیک بوده است.

او فلسفه کانت را مرحله تدارکی فلسفه خویش می دانست.

او جهان را مبتنی بر اصل نامعقول قلمداد می کرد.

در زمینه آموزه ایده ای افلاطون و فلسفه های شرق نیز صاحب نظر بود

او نماینده ایدئالیسم ذهنی بوده است.

 در تئوری شناخت نماینده سوبژکتیویسم بوده است.

 

·    ایراسیونالیسم در فلسفه های کیرکگارد، شوپنهاور و نیچه به بخش جهان بینانه اصلی بدل می شود.

 

۱۳

·    تأثیرات متنوعی از سوی این فلاسفه بر جریانات مختلف فلسفی و قبل از همه بر فلسفه بورژوائی واپسین آلمان گذاشته می شود که در گذر از فلسفه حیات، نئوهگلیانیسم و اگزیستانسیالیسم، در ایدئولوژی فاشیسم آلمان به نقطه اوج خود می رسد.

 

۱۴

·    فلسفه بورژوائی مدت مدیدی است که بر ایراسیونالیسم وفادار مانده است.

 

۱۵

·    فرم های نمودین عمده ایراسیونالیسم در حال حاضر به ویژه، به شرح زیرند:

 

الف

·    نئوتومیسم

ب

·    اگزیستانسیالیسم

پ

·     پراگماتیسم

ت

·     پرسونالیسم.

 

۱۶

·    در پوزیتیویسم و نئوپوزیتیویسم نیز عناصر ایراسیونالیستی نیرومندی یافت می شوند.

 

۱۷

·    اگرچه میان جریانات ایدئالیستی مختلف فلسفه بورژوائی معاصر خویشاوندی نزدیکی وجود دارد، ولی شکوفائی ایراسیونالیسم در آنها ـ در وهله اول ـ روند فلسفی ذاتی و روند پیشرفت گام به گام طرح مسائل، حل مسائل و طرح مسائل جدید نبوده و نیست، بلکه عمدتا گشتاور مبارزه طبقاتی ـ ایدئولوژیکی است.   

 

۱۸

·    فرم های نمودین مختلف کم و بیش روشن ایراسیونالیسم در فلسفه بورژوائی معاصر، محتواها و فرم های نمودین آن از شرایط سیستمی سرچشمه نمی گیرند، بلکه به وضع مبارزه طبقاتی در عصر حاضر، میان بورژوازی امپریالیستی و طبقه کارگر وابسته اند.

 

ادامه دارد.