فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) اوولوسیون (۲)

 پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان

 شین میم شین

 

۷

·    بعد از این که اندیشه توسعه  در پایان قرن نوزدهم به طور قطعی جا افتاد، مسئله مورد اختلاف دیالک تیک و متافیزیک دیگر نه قبول و یا رد مسئله توسعه، بلکه نحوه درک آن بود:

 

الف

·    نظریه دیالک تیکی توسعه، توسعه  را به مثابه وحدت تغییرات تدریجی و جهشی، پیوسته و گسسته، کمی و کیفی می دانست.

 

ب

·    نظریه متافیزیکی توسعه دو جنبه یاد شده توسعه را از هم جدا می کرد و به دو شیوه زیر تفسیر می نمود:

 

۱

·     نظریه متافیزیکی توسعه، توسعه (اوولوسیون) را تغییر صرفا کمی، تدریجی، پیوسته و لاینقطع، یعنی به مثابه بزرگتر و یا کوچکتر شدن صرف کیفیت های موجود می دانست.

 

۲

·    این نظریه متافیزیکی به اوولوسیونیسم معروف شده است.

 

۳

·    از این به بعد، مفهوم «اوولوسیون» در فلسفه مارکسیستی اغلب در اشاره به این برداشت از مفهوم توسعه  مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 ۴

·    نظریه متافیزیکی توسعه ـ همانطور که در تئوری «اوولوسیون خلاق» مطرح می شود ـ توسعه را به مثابه تغییرات کیفی جهشی، بدون مراحل تدارکی مبتنی بر تغییرات کمی می دانست که علل شان در ظلمات عرفان نهفته است و غیرقابل شناخت اند.

 

۸

·    مفهوم «اوولوسیون» ـ اما در واقع ـ به معنی رشد کمی صرف نیست.

 

۹

·    مفهوم «اوولوسیون» همانطور که در علوم طبیعی و اجتماعی جدید (مثلا اوولوسیون ستاره ها، کهکشان ها، اوولوسیون موجودات زنده، اوولوسیون تفکر، اوولوسیون فرماسیون های اقتصادی ـ اجتماعی) به کار می رود، بیانگر فرمی از توسعه  است که منحصرا در چارچوب یک کیفیت اصلی واحد (مثلا ستاره، کهکشان، موجود زنده، تفکر، فرماسیون اقتصادی ـ اجتماعی) صورت می گیرد، که هم شامل تغییرات تدریجی و کمی و هم شامل تغییرات جهشی و کیفی می شود، ولی همواره در چارچوب کیفیت اصلی واحدی می ماند.

 

۱۰

·    اگر توسعه اوولوسیونی منجر به فراتر گذشتن از حد کیفیت اصلی شود، آنگاه این کیفیت بنا بر قانون گذار از تغییرات کمی به کیفی جای خود را به کیفیت جدیدی می دهد.

 

۱۱

·    گذار از کیفیت اصلی پیشین به کیفیت اصلی جدید حاکی از توسعه روولوسیونی و یا انقلابی است.

 

۱۲

·    بنابرین، هر گذار از کیفیت کهنه به کیفیت جدید اگر چه به شکل یک جهش دیالک تیکی صورت می گیرد، ولی حاکی از یک توسعه  روولوسیونی و یا انقلابی نیست.

 

۱۳

·    فقط زمانی می توان از توسعه روولوسیونی و یا انقلابی سخن گفت که گذار جهشی از یک کیفیت اصلی کهنه به کیفیت اصلی جدید صورت گیرد.

 

۱۴

·    مثلا سرمایه داری رقابت آزاد، سرمایه داری انحصاری (امپریالیسم) و سرمایه داری انحصاری ـ دولتی همه حاکی از مراحل توسعه  کیفی مختلف سیستم اجتماعی سرمایه داری اند که فقط از لحاظ کمی با یکدیگر تفاوت ندارند.

 

۱۵

·    در این چنین مواردی می توان از اوولوسیون سیستم اجتماعی سرمایه داری سخن گفت.

 

۱۶

·    زیرا این تغییرات کیفی، تغییری در کیفیت اصلی نظام سرمایه داری پدید نمی آورند.

 

(ماهیت نظام سرمایه داری تغییر نمی یابد.

مترجم)

 

۱۷

·    اما بر عکس، گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم از طرق روولوسیونی و یا انقلابی صورت می گیرد، یک توسعه روولوسیونی و یا انقلابی است.

 

۱۸

·    زیرا کیفیت اصلی سیستم سرمایه داری جای خود را به کیفیت اصلی جدیدی (سوسیالیسم) می دهد.

 

۱۹

·    تغییرات اوولوسیونی همواره پیش شرط ضرور برای تغییرات روولوسیونی و یا انقلابی اند.

 

۲۰

·    روند توسعه  که در طی آن کیفیت جدید تشکیل می یابد، همیشه وحدتی از تغییرات اوولوسیونی و روولوسیونی و یا انقلابی است.

 

۲۱

·    مطلق کردن یکی از این دو فرم توسعه  منجر به انکار ناگزیر خصلت دیالک تیکی روندهای عینی توسعه  در طبیعت و جامعه و ارائه نظریات غیرعلمی در باره توسعه  می شود.

 

ادامه دارد.