فرهنگ مفاهیم سیاسی (د) دترمینیسم (تعین مندی گرایی)

هیئت تحریریه کلکتیو

برگردان 

شین میم شین

 

۱

·    دترمینیسم به نگرش فلسفی ئی اطلاق می شود که بنا بر آن، کلیه پدیده های واقعیت عینی به طور علی (علتی ـ معلولی) مشروط می شوند و تعیین کننده ی تغییر و توسعه شان، قوانین عینی اند.

 

۲

·    نگرش ضد دترمینیسم، ایندترمینیسم نامیده می شود که از قرار زیر است:

 

الف

·    منکر کلی پیوند علی پدیده ها ست.

 

ب

·     منکر جزئی و یا قسمی پیوند علی پدیده ها ست.

 

پ

·    منکر وجود قوانین عینی است.

 

۳

·    ما باید به طور جدی و سختگیرانه میان دو نوع از دترمینیسم تفاوت قائل شویم:

 

الف

دترمینیسم مکانیکی

 

·    دترمینیسم مکانیکی در پیوند با درک بنیادی ماتریالیسم مکانیکی توسعه داده شده است.

 

ب

دترمینیسم دیالک تیکی

 

۴

·    دترمینیسم مکانیکی میان علیت و ضرورت (جبر) علامت تساوی می گذارد.

 

۵

·    دترمینیسم مکانیکی منکر تصادف است.

 

·    یعنی منکر دیالک تیک ضرورت و تصادف است.

·    یعنی به تخریب دیالک ضرورت و تصادف می پردازد، تصادف را دور می اندازد و ضرورت را مطلق می کند و در نتیجه به نگرش فاتالیستی (تقدیرگرایی) می  رسد که بنا بر آن، کل جهان زنجیر لایتغیری از علت و معلول تشکیل می یابد و همه چیز بالضروره (به طور جبری) صورت می گیرد.

 

۶

·    دترمینیسم دیالک تیکی اما بر عکس، میان علیت و ضرورت (جبر، جبریت) علامت تساوی نمی گذارد.

 

۷

·    دترمینیسم دیالک تیکی بر آن است که میان ضرورت و تصادف رابطه دیالک تیکی برقرار است.

 

·    مراجعه کنید به دیالک تیک ضرورت و تصادف

 

۸

·    دترمینیسم دیالک تیکی، علیت را فقط جنبه و جانبی از پیوند یونیورسال (عام) کلیه پدیده ها می داند.

 

۹

·    در قاموس دترمینیسم دیالک تیکی، اگرچه کلیه پدیده ها به طور علی مشروط می شوند، ولی کلیه پدیده ها ضرور و جبری نیستند.

 

·    مراجعه کنید به مشروطیت (اشتراط)، قانون

 

پایان